Loạn dưỡng móng (nail dystrophy) là những tình trạng bất thường xảy ra trong quá trình hình thành móng (tay hoặc chân). Các bất thường này có thể ở đĩa móng, giường móng, mạch máu dưới móng. Những thay đổi ở móng có thể là tự nhiên hoặc do nhiều yếu tố, di truyền, môi trường, thuốc và nhiễm trùng. Sử dụng mỹ phẩm cho móng và các thủ thuật thẩm mỹ ở móng cũng có thể có hại, gây nguy cơ chấn thương và nhiễm trùng móng. Bên cạnh đó, có những sản phẩm hiệu quả giúp che phủ và cải thiện bề ngoài của móng bị tổn thương.
1. Cấu tạo móng
Móng được chia thành các phần khác nhau: phiến móng, giường móng, lớp biểu bì liên móng, nếp móng gần và bên. Những cấu trúc này có chức năng để hỗ trợ và nuôi dưỡng móng phát triển và bất kỳ sự gián đoạn nào đối với cấu trúc này có thể dẫn đến bất thường về móng [1].
Gốc của móng kéo dài vài mm dưới da và là nơi sản xuất các thành phần móng gọi là mầm móng. Mầm móng liên tục sản xuất các tế bào sẽ tăng trưởng và phát triển để trở thành phiến móng. Phiến móng là bộ phận dễ thấy nhất của móng được tạo thành từ một loại protein cứng có tên keratin, tương tự như protein có trong da và lông. Biểu bì liên móng là da ở điểm nối của thân móng và da ngón tay, giúp hình thành một vùng bảo vệ xung quanh thân móng ngăn chặn vi khuẩn và nấm xâm nhập vào móng tay.
2. Sự phát triển của móng
Thông thường, mất khoảng một trăm ngày để móng tay dài ra một centimet. Có thể mất đến bốn đến sáu tháng để một móng tay mọc lại hoàn toàn. Móng chân dày hơn, cứng hơn và mất nhiều thời gian hơn để phát triển do mầm móng lớn hơn, có thể cần tới mười hai đến mười tám tháng để mọc lại hoàn toàn. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố bao gồm tuổi tác, di truyền và môi trường quyết định tốc độ tăng trưởng của móng và có thể thay đổi tùy theo người. Ví dụ, người già, mùa đông, dinh dưỡng kém, nhiễm trùng, một số loại thuốc, móng chân và ngón tay cái và ngón tay út là những yếu tố làm chậm sự phát triển của móng [2].
3. Những bất thường về loạn dưỡng móng
Tình trạng sức khoẻ toàn thân ảnh hưởng đến móng
Thay đổi ở móng có thể là một dấu hiệu cho tình trạng sức khỏe tổng quát của cơ thể. Các thay đổi nhẹ hoặc rõ ràng về màu sắc, hình dạng, sự tăng trưởng của móng có thể là biểu hiện của vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Những đường vân dọc hoặc đường trắng và đốm thường là những rối loạn vô hại liên quan đến lão hóa hoặc chấn thương móng.
Trong những bệnh lý nghiêm trọng, cơ thể sẽ ngừng phát triển móng và chuyển năng lượng đến các cơ quan thiết yếu như tim và não. Khi móng bắt đầu mọc lại, chúng có những đường kẻ ngang gọi là đường Beau, chứng tỏ nơi tăng trưởng đã tạm thời dừng lại. Móng bị đổi màu có thể do một số yếu tố như hút thuốc, thuốc nhuộm, thực phẩm hoặc sơn móng tay. Các tình trạng sức khoẻ nghiêm trọng như suy gan và thận và một số loại thuốc cũng có thể làm đổi màu móng tay.
Ngón tay dùi cui (clubbing) hay tình trạng cong quá mức của móng tay có thể chỉ ra mức oxy thấp trong máu gây ra bởi bệnh phổi, tim hoặc gan.Các tình trạng viêm như bệnh vẩy nến hoặc lichen planus có thể ảnh hưởng đến móng và tạo ra vết lõm, tách hoặc rỗ móng. Có hàng trăm bệnh có thể gây ra thay đổi móng. Nên trao đổi với bác sĩ để đánh giá thêm nếu gặp phải những thay đổi đột ngột về móng [3].
Tụ máu dưới móng
Nếu vô tình đập ngón tay vào cửa xe, sẽ xuất hiện cơn đau dữ dội ở lúc đầu, theo thời gian móng đổi sang màu tối do sự tích tụ máu dưới móng trở nên nhiều hơn. Nếu bị chấn thương nghiêm trọng ở móng tay và ngón tay hoặc ngón chân trong tai nạn, nên đến phòng cấp cứu để đánh giá thêm và kiểm tra bao gồm cả hình ảnh X quang. Móng tay bị tổn thương nặng có thể được thoát dịch và loại bỏ móng tay. Nếu đó là một tai nạn nhỏ và cơn đau giảm nhanh chóng, có thể không cần điều trị. Móng có thể tự rụng vì sự tích tụ máu đẩy móng lên và hướng ra ngoài [4].
Móng chọc thịt
Móng chân chọc thịt có thể xảy ra khi mang giày chật không hở ngón hoặc chăm sóc móng kém. Đây là một bệnh móng phổ biến và đau do phiến móng cắt xâm lấn vào vùng da xung quanh của giường móng. Người bị móng chọc thịt bị đau và sưng ở rìa móng. Trong hầu hết các trường hợp, ngâm nước ấm và kháng sinh sẽ giúp làm giảm nhẹ triệu chứng. Móng chọc thịt nặng hơn đòi hỏi phải điều trị bằng phẫu thuật, trong đó cắt bỏ một phần móng hoặc nhổ bỏ hoàn toàn móng. Người bị móng chọc thịt nên đến bác sĩ để có lựa chọn điều trị thích hợp nhất.
4. Xử trí các tình trạng loạn dưỡng móng thường gặp
| Vấn đề của móng | Nguyên nhân | Triệu chứng | Xử lý |
| Nhiễm trùng nếp gấp móng cấp tính | Vi sinh vật xâm nhập qua một vết nứt trên da (cạnh móng, nếp gấp móng, chấn thương do làm móng, cắn hoặc mút móng tay) | Đỏ, đau và nóng dọc theo bờ móng | Tránh tổn thương cho nếp gấp móng và lớp biểu bì, dùng dụng cụ được khử trùng làm móng, dẫn lưu mủ, giữ ẩm, kháng sinh đường uống. |
| Nhiễm trùng nếp gấp móng mãn tính | Vi sinh vật xâm nhập qua một vết nứt trên da, thường do tiếp xúc với nước kéo dài (làm công việc quét dọn và rửa chén) | Đỏ, đau và nóng ở bờ móng.
Tách nếp gấp móng khỏi phiến móng |
Giữ cho bàn tay khô, bôi corticosteroid, điều trị kháng nấm khi bị nhiễm nấm |
| Móng tay dễ gãy | Tiếp xúc kéo dài với môi trường ẩm, sơn móng và tẩy sơn móng, lão hóa, tình trạng sức khoẻ (suy giáp) | Móng tay bị nứt, tách ra, bong tróc | Tránh hóa chất mạnh, tránh giũa móng, tránh sử dụng quá nhiều nước tẩy sơn móng |
| Nấm móng | Vật dùng không khử trùng | Móng dày lên, màu nâu vàng có thể gây đau hoặc khó chịu | Khử trùng và / hoặc mang theo dụng cụ riêng, điều trị kháng nấm tại chỗ hoặc uống.
Terbinafine hoặc itraconazole đường uống (> 1,5 tháng đối với móng tay và> 3 tháng đối với móng chân) |
| Viêm da tiếp xúc dị ứng | nhựa tosylamide formaldehyd trong sơn móng, monome metyl metacryit hoặc este axit trong móng nhân tạo, ethyl acetate và butyl acetate trong tẩy sơn móng | Đỏ, sưng và nổi mẩn ở đầu ngón tay. Viêm da quanh mí mắt, miệng, cằm và cổ. | Triệu chứng giảm nhanh khi chất gây dị ứng được loại bỏ và dùng corticosteroid tại chỗ |
Tài liệu tham khảo: Beautiful Skin- A Dermatologist’s Guide to a Younger Looking You, Biên dịch: Bs. Trương Tấn Minh Vũ.
Xem thêm: Có cách nào chữa khỏi nấm móng tay được không?
Tags: #Nội khoa,#Da liễu,#Loạn dưỡng móng,#Nấm móng
Leave a Reply