Viêm da tiếp xúc dị ứng (contact dermatitis) là một loại viêm da phổ biến do tiếp xúc với một chất gây dị ứng. Chất gây dị ứng này có thể là hóa chất, kim loại, thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm hoặc chất trong môi trường. Có hai loại viêm da tiếp xúc dị ứng: viêm da tiếp xúc dị ứng tiếp xúc trực tiếp (contact dermatitis – CD) và viêm da tiếp xúc dị ứng tiếp xúc gián tiếp (allergic contact dermatitis – ACD). Viêm da tiếp xúc dị ứng có thể gây ra các triệu chứng như đỏ, ngứa, phồng, nổi ban và viêm.
1. Giới thiệu về viêm da tiếp xúc dị ứng
Viêm da tiếp xúc dị ứng (VDTXDU) là một loại viêm da do tiếp xúc với một chất gây dị ứng. Chất gây dị ứng này có thể là hóa chất, kim loại, thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm hoặc chất trong môi trường. Viêm da tiếp xúc dị ứng có thể xảy ra ở bất kỳ ai, bất kỳ lứa tuổi nào, và có thể gây ra khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Đặc trưng bởi phản ứng quá mẫn nhanh hoặc chậm với các kháng nguyên nhỏ thâm nhập vào lớp sừng của da. Các tế bào Langerhans sẽ bắt giữ các kháng nguyên này và di chuyển đến các hệ thống bạch huyết gần nhất để trình diện chúng với các tế bào T chưa trưởng thành. Tế bào T effector sẽ được kích hoạt và lúc này các cytokin tiền viêm được giải phóng tại vị trí gặp kháng nguyên ban đầu. Quá trình nhạy cảm với kháng nguyên ban đầu này có thể mất thời gian từ 1 đến 2 tuần để xảy ra, nhưng khi tiếp xúc trở lại với dị nguyên, phản ứng có xu hướng nhanh hơn (vài giờ đến vài ngày) và nghiêm trọng hơn.
2. Phân loại viêm da tiếp xúc
Viêm da tiếp xúc dị ứng được chia thành hai loại chính: VDTXDU trực tiếp và VDTXDU g gián tiếp.
- VDTXDU trực tiếp (contact dermatitis)
Viêm da tiếp xúc dị ứng trực tiếp xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với một chất dị ứng. Ví dụ, nếu bạn làm việc trong một ngành công nghiệp và tiếp xúc với các hóa chất, bạn có thể bị viêm da tiếp xúc dị ứng trực tiếp. - VDTXDU gián tiếp
VDTXDU gián tiếp (ACD – allergic contact dermatitis) xảy ra khi da tiếp xúc với một chất gây dị ứng sau khi nó đã được truyền từ chất dị ứng đó qua một vật trung gian như quần áo, giày dép hoặc đồ gia dụng. Ví dụ, nếu bạn tiếp xúc với một chất dị ứng trong quần áo của mình, bạn có thể bị ACD.
Ngoài ra còn phân loại theo thời gian: cấp tính và mãn tính.
3. Triệu chứng
Biểu hiện với các tổn thương dạng chàm cấp tính, bán cấp tính và mãn tính tại các vị trí da tiếp xúc với chất gây dị ứng. Kiểu viêm da phụ thuộc vào loại chất gây dị ứng gặp phải. VDTXDU thường xuất hiện trên vùng da tiếp xúc với chất gây dị ứng và có thể bao gồm đỏ, ngứa, phồng và nổi ban. Nếu da của bạn bị viêm da tiếp xúc dị ứng, bạn có thể cảm thấy khó chịu và đau rát. Triệu chứng của VDTXDU thường xuất hiện trong vòng 48 giờ sau khi bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng.
Một số bệnh nhân có cảm giác nóng, rát bỏng và đau.
Sang thương ở da:
Cấp tính: hồng ban phù nề -> mụn nước (hoặc bóng nước) -> trợt -> mài và tróc vẩy hoặc hồng ban -> hoại tử -> loét -> lành.
- Mãn tính: Khô -> nứt -> hồng ban -> tăng sừng và tróc vẩy -> nứt và đóng mài. Lichen hóa, giới hạn không rõ , thường ở bàn tay, thường bắt đầu ở kẻ ngón tay, lan lên mặt bên và mặt lưng bàn tay, lòng bàn tay.
- Các yếu tố tăng nguy cơ mắc VDTXDU
Các yếu tố sau đây có thể tăng nguy cơ mắc vVDTXDU: - Tiếp xúc với chất gây dị ứng
Nếu bạn tiếp xúc với mộtchất gây dị ứng, bạn có nguy cơ cao bị VDTXDU. Các chất gây dị ứng phổ biến bao gồm hóa chất, kim loại, thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm và các chất có trong môi trường sống. - Sử dụng sản phẩm có chứa chất gây dị ứng
Nếu bạn sử dụng các sản phẩm có chứa chất gây dị ứng, như các loại mỹ phẩm, thuốc lá, thuốc nhuộm tóc, bạn có thể VDTXDU. - Các yếu tố di truyền
Các yếu tố di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc VDTXDU. Nếu trong gia đình của bạn có người bị bệnh này, bạn có khả năng cao hơn để mắc.
4. Các biện pháp phòng ngừa và điều trị
Nếu bạn bị VDTXDU, các biện pháp phòng ngừa và điều trị sau đây có thể giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát bệnh:
Tìm hiểu nguyên nhân gây dị ứng: Nếu bạn biết chính xác chất gây dị ứng là gì, bạn có thể tránh tiếp xúc với nó để ngăn ngừa bệnh và tái phát bệnh.
Ngưng tiếp xúc với chất gây dị ứng: Nếu bạn biết chất gây dị ứng là gì, hãy tránh tiếp xúc với nó để giảm triệu chứng.
Sử dụng kem giảm ngứa hoặc thuốc kháng histamine: Kem giảm ngứa hoặc thuốc kháng histamine có thể giúp giảm các triệu chứng của viêm da tiếp xúc dị ứng.
Sử dụng corticosteroid trong trường hợp nghiêm trọng: Nếu triệu chứng của bạn nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc corticosteroid để giúp giảm viêm và ngứa.
Thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh tái phát bệnh: Để tránh tái phát VDTXDU, bạn nên tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng và sử dụng các sản phẩm không chứa chất gây dị ứng.
Điều trị cụ thể:
o Lựa chọn đầu tiên: Xác định và tránh chất gây dị ứng (chẩn đoán và điều trị) + steroid tại chỗ. Cân nhắc dùng thuốc kháng histamine uống để trị ngứa.
o Lựa chọn thứ hai: Steroid uống cho bệnh nặng hoặc kháng trị.
Tại chỗ
- Đắp gạc ướt ngâm trong thuốc tím pha loãng 1/10.000 với nước ấm hoặc dung dịch Burrow mỗi giờ.
- Có thể chọc dịch đối với bóng nước lớn, tránh làm lấy nóc bóng nước.
- Thoa dung dịch sát trùng tại chỗ ngày 2-3 lần như Milian, Eosin 2%.
- Có thể thoa Glucocorticoid nhóm I.
Toàn thân:
- Kháng sinh toàn thân nếu có bội nhiễm.
- Kháng Histamine nếu ngứa.
- Trường hợp nặng: Prednione 1mg/kg/ngày, giảm liều nhanh trong 2 tuần.
5. Kết luận
VDTXDU là một loại viêm da phổ biến do tiếp xúc với các chất gây dị ứng. Nếu bạn biết cách phòng ngừa và điều trị bệnh, bạn có thể giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát bệnh. Tuy nhiên, nếu triệu chứng của bạn nghiêm trọng, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ của bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Tránh tiếp xúc với chất kích ứng hay chất gây cháy.
- Trong trường hợp nếu tiếp xúc, cần rửa tay ngay bằng nước hay dung dịch trung tính yếu.
Nên thay đổi công việc trong những trường hợp viêm da tiếp xúc do nghề nghiệp.
Xem thêm: 7 loại bệnh chàm: Triệu chứng, nguyên nhân và hình ảnh
Tags: #Da liễu,#Viêm da tiếp xúc,#Viêm da dị ứng
Leave a Reply