Gãy xương trật khớp là hai chấn thương thường gặp trong sinh hoạt hằng ngày và trong hoạt động thể dục thể thao, đặc biệt là trong bóng đá. Khi các vận động viên vận động cường độ cao, nhịp độ nhanh và liên tục rất dễ dẫn đến các chấn thương. Thái độ xử trí và cấp cứu ban đầu ảnh hưởng đến việc điều trị và chăm sóc cũng như hồi phục gãy xương trật khớp.
1. Gãy xương trong bóng đá
Là sự phá huỷ cấu trúc giải phẫu bình thường của xương dưới tác động của cơ học trực tiếp hay gián tiếp gây nên. Khi bị gãy xương bao giờ cũng gây tổn thương gân cơ, dây chằng, thần kinh và mạch máu bao quanh. Gãy xương là một tổn thương nặng trong chấn thương thể thao. Thường gặp là gãy xương kín( không gây tổn thương ở bề mặt da), gãy xương không hoàn toàn( rạn, nứt xương) và gãy xương hoàn toàn( gãy 2 hay nhiều đoạn), ít gặp gãy xương hở( Cơ bị tổn thương, da rách và đầu xương gãy lộ ra ngoài). Khi bị gãy xương, VĐV cần phải nghỉ tập luyện trong một thời gian dài.
Triệu chứng
Khi bị gãy xương kèm theo mất nhiều máu, rất đau và nhiều khi có thể bị sốc. Da xanh nhợt, chân tay lạnh, đổ mồ hôi. Mạch nhanh và nhỏ, huyết áp hạ thấp Biến dạng ki do xương thay đổi hướng trục và ki ngắn đi. Chi bị gãy bất động, không cử động được. Nắn chỗ bị thương, nạn nhân rất đau và có tiếng lạo xạo gãy xương do các mãnh xương vỡ. Sơ cứu bước đầu Ủ ấm cho nạn nhân và bất động ki bị gãy bằng phương pháp băng nẹp( nẹp phải đủ dài để bất động ki tốt), nếu vết thương hở phải xử lý như một vết thương hở, chống viêm nhiễm, khử trùng, băng bó và nẹp bất động ki. Sau đó chuyển nạn nhân đến bệnh viện. Nếu gãy xương sườn nên dùng băng dính hay băng cuộn bản lớn băng ép chung quanh vùng ngực nơi xương sườn bị gãy. Khi có nghi vấn gãy xương cột sống, trong mọi trường hợp phải để nạn nhân nằm yên và luôn đặt nạn nhân trên cáng( ván) cứng và chuyển đến bệnh viện. Tai biến nặng nhất của gãy xương là sốc. Vì vậy, cần phải khẩn trương, tích cực theo phương pháp tổng hợp, tiêm giảm đau( phomedol, morphin.), phong bế novocain theo các phương pháp khác nhau. Một phương pháp rất có giá trị và áp dụng rộng rãi là truyền dịch và máu. Để hồi phục rối loạn tuần hoàn ngoại biên trong trường hợp tut huyết áp nên dùng các loại trợ tim như cofein, cordinamin,corglucon.Đồng thời dùng các loại vitamine hoà tan trong soil dịch Glucose nước truyền tĩnh mạch như B6, C, PP,K.) sẽ rất có tác dụng trong việc tăng cường hoạt động của cơ tim và bình thường hóa hoạt động hệ thần kinh trung ương.
2. Trật khớp trong bóng đá
Là sự chuyển dịch hai đầu xương và diện khớp vượt quá giới hạn của cấu trúc giải phẫu cho phép và diện khớp mất đi sự tiếp xúc, cản trở hoạt động tự nhiên của khớp. Sai khớp có thể gây rách bao khớp, đứt và giãn dây chằng, gây tổn thương các phần mềm. Sai khớp có thể hoàn toàn hoặc không hoàn toàn. Trường hợp sai khớp không hoàn toàn, diện khớp chỉ sai lệch một phần. Trật khớp thường là do những chấn thương mạnh tác động gián tiếp vào thân xương. Lực tác động vượt quá giới hạn của độ bền vững của hệ thống dây chằng- bao khớp làm đầu xương bật ra khỏi bao khớp. Trong hoạt động thể thao, các khớp thường dễ trật nhất là khớp vai, khớp khủy và khớp ngón cái. Triệu chứng Khi bị trật khớp, nạn nhân rất đau ở vùng khớp tổn thương, chi bị tổn thương nằm ở tư thế phơi tự nhiên, mọi cố gắng để đưa ki trở lại vị trí bình thường rất khó khăn và gây đau đớn nên khớp bất động, không cử động tự nhiên được. Khi quan sát so sánh ta thấy hình dạng khớp thay đổi, biến dạng khớp, sờ vào ổ khớp thấy rỗng. Sơ cứu ban đầu Cần phải bất động khớp tạm thời, không nắn sửa khớp. Bất động khớp bằng nẹp hoặc bằng dây đeo vào người, trước ngực nếu ở khớp vai. Bất động xong, nhanh chóng đưa nạn nhân đến bệnh viện để nắn, sửa khớp và phục hồi cơ năng. Tuyệt đối không được tự nắn, kéo và sửa khớp sẽ làm tổn thương ổ khớp, các dây chằng, gân cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ năng của khớp.
3. “RICE”: nguyên lý nền tảng của sơ cứu và điều trị gãy xương trật khớp bóng đá.
Nguyên lý cơ bản để điều trị hầu hết các gãy xương trật khớp trong bóng đá đó là “RICE”, viết tắc các chữ sau: Rest; Ice; Compression; Elevation.
Phương pháp RICE được tiến hành ngay sau khi bị chấn thương. Phương pháp này nếu được sử dụng ngay trong khoảng 10 – 20 phút đầu sau chấn thương có thể rút ngắn được thời gian điều trị được vài ngày hoặc vài tuần và nhanh chóng cho VĐV trở lại tập luyện và thi đấu.
Khi bị chấn thương, thực hiện phương pháp “RICE” ngay, gồm 4 bước:
- Rest (Relative rest): Nghỉ hoặc yên tĩnh tương đối.
Khi bị chấn thương phải ngừng ngay tập luyện. Nếu tiếp tục tập luyện làm cho chấn thương nặng thêm.
- Ice (chườm đá): Đó là phương pháp làm lạnh tại chỗ chấn thương ngay sau bị chấn thương. Cách này làm giảm sưng, đau, chảy máu và chống viêm.(gói đá vào khăn ướt chườm lên chỗ đau).Tuỳ theo chấn thương, có thể chườm đá liên tục và kéo dài vài ngày.
- Compression (băng ép): Để giảm phù nề nên đặt băng ép và thường xuyên chỗ bị chấn thương. Băng ép có thể tiến hành ngay cả trong khi chườm đá và kể cả sau khi chườm đá.
- Elevation (nâng cao chi): Khi bị chấn thương cần phải giữ chỗ bị chấn thương ở vị trí nâng cao hơn đầu nhằm làm giảm sự tích tụ dịch và máu xuất hiện do các mô và tổ chức bị tổn thương và viêm nhiễm. Giữ chỗ bị chấn thương ở tư thế nâng lên từ 24 đến 72 giờ.
Trong thời gian từ 24 đến 48 giờ đầu sau khi bị chấn thương không được dùng các liệu pháp nóng như tắm nóng, xoa dầu nóng, không xoa bóp chỗ bị chấn thương và không uống bia rượu. Điều đó làm tăng phù nề và tăng chảy máu tại chỗ bị chấn thương.
RICE không những là phương pháp điều trị mà còn là phương pháp sơ cứu gãy xương trật khớp trong thể thao.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số 02439743556 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Leave a Reply