Activator ảnh hưởng lên đường khớp giữa các xương và lên khớp thái dương – hàm. Khí cụ cũng tác động lên xương ổ răng, đặc biệt trong quá trình mọc răng. Tất cả các kiểu hoạt động của khí cụ activator phụ thuộc vào hướng và mức độ mở hàm dưới khi thiết lập tương quan khớp cắn mới. Bằng cách xem xét đặc điểm sọ mặt của từng cá nhân, quá trình tăng trưởng, mục tiêu điều trị, bác sĩ điều trị có thể thực hiện khí cụ activator hoạt động theo cách mà mình mong muốn. Cùng tìm hiểu tác động của khí cụ Activator đối với xương hàm và đánh giá lực sử dụng lâm sàng.
1. Ảnh hưởng của khí cụ Activator lên xương hàm và xương ổ răng
Activator hiệu quả trong việc cải thiện chức năng và tạo ra những thay đổi cấu trúc bên trong và hình dạng bên ngoài của xương, đặc biệt trong giai đoạn tăng trưởng. Activator làm tăng đáp ứng cơ xương bằng cách tạo ra một kiểu đóng hàm mới của xương hàm dưới. Activator ảnh hưởng lên đường khớp giữa các xương và lên khớp thái dương – hàm. Khí cụ cũng tác động lên xương ổ răng, đặc biệt trong quá trình mọc răng. Tất cả các kiểu hoạt động của khí cụ activator phụ thuộc vào hướng và mức độ mở hàm dưới khi thiết lập tương quan khớp cắn mới. Bằng cách xem xét đặc điểm sọ mặt của từng cá nhân, quá trình tăng trưởng, mục tiêu điều trị, bác sĩ điều trị có thể thực hiện khí cụ activator hoạt động theo cách mà mình mong muốn.
Tất cả mọi ảnh hưởng của activator lên xương phụ thuộc vào tiềm năng tăng trưởng. Có hai vector tăng trưởng chính:
- Tăng trưởng làm dịch chuyển nền sọ và phức hợp mũi – hàm trên lên trên và ra trước.
- Tăng trưởng ở vùng lồi cầu làm dịch chuyển xương hàm dưới xuống dưới và ra trước (Hình 1).
Khí cụ activator rất hiệu quả trong việc kiểm soát sự phát triển xuống dưới và ra trước của xương hàm dưới. Theo Johnston (1976), nếu hàm dưới được đưa về phía trước thì hướng tăng trưởng quan trọng hơn mức độ tăng trưởng. Sự phát triển lên trên và ra sau của lồi cầu có khả năng đẩy hàm dưới về phía trước. Đầu trên của cơ chân bướm ngoài giữ – vai trò quyết định trong sự tăng trưởng của lồi cầu vì hoạt động của cơ này làm lồi cầu di chuyển về trước. Activator cũng có thể ảnh hưởng lên sự tăng trưởng và di chuyển của phức hợp mũi – hàm trên. Activator còn làm thay đổi tương quan xương hàm theo chiều đứng. Độ nghiêng của nền xương hàm trên thay đổi có thể bù trừ cho sự xoay của hướng tăng trưởng của hàm dưới. Nền xương hàm trên di chuyển xuống dưới cho phép xương hàm trên đáp ứng với sự xoay theo chiều đứng của xương hàm dưới. Nếu khí cụ làm hàm dưới mở theo chiều đứng ít thì sẽ ngăn cản phát triển tầng mặt giữa ra trước. Nếu khí cụ làm hàm dưới mở theo chiều đứng nhiều thì sẽ ngăn cản tầng mặt giữa phát triển xuống dưới.
Tác động của activator lên răng -xương ổ răng giúp đạt được mục tiêu điều trị chính.
Trong quá trình tăng trưởng, răng và xương ổ răng lấp đầy khoảng trống giữa hai vector tăng trưởng. Activator hiệu quả trong việc kiểm soát sự mọc răng và bồi đắp xương ổ răng. Do đó, khí cụ có hiệu quả nhất nếu được sử dụng trong giai đoạn răng hỗn hợp.
2. Các lực sử dụng trong quá trình điều trị
Trong điều trị bằng activator, có thể có những lực sau:
Các lực tự nhiên: Tạo ra do tiềm năng tăng trưởng, sự mọc răng và di chuyển răng. Những lực này có thể được hướng dẫn, đẩy mạnh hay ngăn chặn bởi khí cụ activator.
Lực tạo ra do sự co cơ và kéo dãn mô mềm: Khi hàm dưới được đẩy về trước, khí cụ activator sẽ kích thích và chuyển dạng các co thắt cơ. Những lực co cơ lúc đầu là chức năng nhưng được hoạt hóa thành nhân tạo. Các lực chức năng nhân tạo này có thể ảnh hưởng cả ba chiều:
- Trong mặt phẳng đứng dọc, hàm dưới bị đẩy xuống dưới và ra trước, do đó các lực của cơ được chuyển đến lồi cầu và tạo một sức căng ở vùng lồi cầu. Một lực hổ tương nhẹ được chuyển đến xương hàm trên.
- Trong mặt phẳng đứng ngang, các răng và xương ổ răng có thể bị các lực tác động hay giảm tác động. Các lực này cũng có thể được chuyển đến hàm trên, hạn chế sự tăng trưởng hàm trên và ảnh hưởng lên độ nghiêng của nền xương hàm trên.
- Trong mặt phẳng ngang, các lực này có thể điều chỉnh đường giữa.
Những yếu tố tạo lực khác: Như lò xo, ốc nới rộng… được gắn vào khí cụ để tạo lực tác động. Loại lực tác động, cường độ và hướng của lực phụ thuộc vào sự di chuyển của hàm dưới theo ba chiều trong không gian xác định bởi khớp cắn được thiết lập.
Nguồn tham khảo:
- Sách chỉnh hình răng mặt, khí cụ tháo lắp – Bộ môn Chỉnh hình răng mặt, Trường Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh
- T.M.Graber, Thomas Rakosi, Alexandre G. Petrovic. Dentofacial Orthopedics With Functional Appliances. Mosby, 1997.
Leave a Reply