Giới thiệu về đa ối: Nguyên nhân, hậu quả

Đa ối xuất hiện trong khoảng 1% thai kỳ. Chẩn đoán xác định dựa vào siêu âm. Hầu hết các nhà nghiên cứu định nghĩa: đa ối khi chỉ số ối (amnionic fluid index: AFI) lớn hơn 24 – 25cm; hay khi lớn hơn vị bách phân thứ 95 hay 97 theo tuổi thai.

1. Giới thiệu về đa ối

Nước ối là chất dịch lỏng rất giàu dinh dưỡng bao bọc xung quanh thai nhi khi thai nằm trong tử cung của người mẹ giữ vai trò quan trọng với sự phát triển của thai nhi. Nước ối xuất hiện từ ngày thứ 12 sau thụ thai , có khả năng tái tạo và trao đổi chất.

Cách đo chỉ số ối (AFI): chia tử cung thành 4 phần bằng nhau, đo độ sâu lớn nhất của mỗi khoang ối, AFI là tổng 4 số đo trên.

Đa ối là một trường hợp thai nghén nguy cơ cao cho sản phụ về  nguyên nhân  đa ối  và cảnh báo nguy cơ sinh non trong quá trình thai nghén.

Đa ối xuất hiện trong khoảng 1% thai kỳ. Chẩn đoán xác định dựa vào siêu âm. Hầu hết các nhà nghiên cứu định nghĩa: đa ối khi chỉ số ối (amnionic fluid index: AFI) lớn hơn 24 – 25cm; hay khi lớn hơn vị bách phân thứ 95 hay 97 theo tuổi thai.

2. Nguyên nhân liên quan

Đa ối có thể vô căn hoặc liên quan đến nhiều rối loạn khác nhau

• Dị tật thai nhi: Dị tật thai nhi chiếm khoảng một phần ba số trường hợp mang thai đơn thai bị đa ối. Các bất thường phổ biến nhất cản trở thai nhi nuốt và/hoặc hấp thụ chất lỏng. Tắc nghẽn đường tiêu hóa có thể là nguyên phát (ví dụ: hẹp tá tràng, thực quản hoặc ruột trên) hoặc thứ phát (ví dụ: thận loạn sản lớn một bên, khối lớn ở ngực, thoát vị cơ hoành). Sự bất thường trong hầu hết các hệ thống cơ quan khác có liên quan đến chứng đa ối, nhưng ít phổ biến và có thể liên quan đến các cơ chế khác.
• Đái tháo đường ở mẹ: Bệnh đái tháo đường ở mẹ chiếm từ 8 đến 25 phần trăm các trường hợp mang thai bị đa ối. Cơ chế gây đa ối trong thai kỳ phức tạp do bệnh tiểu đường ở mẹ là không rõ ràng, mặc dù người ta tin rằng đa niệu do tăng đường huyết ở thai nhi (lợi tiểu thẩm thấu) là nguyên nhân có khả năng nhất.
• Thai nhi chậm phát triển: Khi kết hợp với đa ối, thai nhi chậm phát triển (FGR) có liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao
• Hội chứng truyền máu song sinh. Đa thai chiếm tới 10 phần trăm các trường hợp đa ối
• Thể dị bội:  Thể dị bội là một nguyên nhân hiếm gặp của đa ối. Sự kết hợp giữa thai chậm tăng trưởng và đa ối gợi ý trisomy 18; các dấu hiệu siêu âm khác của trisomy 18 thường xuất hiện. Nước ối dư thừa trong hội chứng này có thể liên quan đến tình trạng khó nuốt hoặc bất thường về đường ruột.
• Trạng thái cung lượng tim cao. Trạng thái cung lượng tim của thai nhi cao có thể dẫn đến tăng sản xuất nước tiểu của thai nhi, nhưng không phổ biến.

  Thiếu máu thai nhi là nguyên nhân phổ biến của tình trạng sản lượng ối cao và có thể là do miễn dịch đồng loại, nhiễm parvovirus B19, xuất huyết thai nhi lớn hoặc mãn tính, bệnh alpha-thalassemia, tán huyết thứ phát do thiếu hụt glucose-6-phosphate dehydrogenase và các rối loạn khác

  Tình trạng cung lượng cao cũng có thể được gây ra bởi shunt động tĩnh mạch (ví dụ, u quái vùng cùng cụt, TTTS, chorioangioma) và nhịp tim nhanh.

• Rối loạn thần kinh cơ: Rối loạn thần kinh cơ ở thai nhi, chẳng hạn như bệnh thiếu não và chứng loạn dưỡng cơ, hiếm gặp và thường gây ra đa ối do cản trở việc nuốt
• Hội chứng phát triển quá mức của thai nhi: Trong trường hợp tăng trưởng quá mức so với tuổi thai liên quan đến đa ối, thoát vị màng trứng, nhau thai to hoặc lưỡi to, nên xem xét hội chứng Beckwith-Wiedemann hoặc một trong các hội chứng phát triển quá mức khác

3. Hậu quả

Đa ối dai dẳng có liên quan đến việc tăng nguy cơ xảy ra một số kết quả bất lợi cho mẹ và trẻ sơ sinh bên cạnh những kết quả xấu liên quan đến các bất thường về hình thái thai nhi

• Suy hô hấp mẹ
• Vỡ ối trước khi chuyển dạ
• Chuyển dạ và sinh non: Chuyển dạ sinh non và vỡ màng ối trước chuyển dạ có thể dẫn đến sinh non tự nhiên
• Gây dị tật thai nhi
• Macrosomia
• Sa dây rốn: có các biến chứng sa dây rốn, ngôi bất thường, có thể phải can thiệp phẫu thuật để mổ lấy thay.
• Giai đoạn chuyển dạ thứ hai dài hơn
• Đờ tử cung sau sinh có thể dẫn đến bắng huyết sau sinh: Những biến chứng thường gặp nhất cho thai phụ ở những thai kỳ có kèm đa ối là nhau bong non, rối loạn cơn gò tử cung hay băng huyết sau sinh

Nguy cơ chung về tử vong ở thai nhi và tử vong ở trẻ sơ sinh dường như tăng lên ở những thai kỳ bị đa ối so với những thai kỳ có nước ối bình thường, ngay cả sau khi điều chỉnh các yếu tố gây nhiễu, chẳng hạn như dị tật bẩm sinh và bệnh tiểu đường ở mẹ

Đa ối vô căn cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh ở trẻ sơ sinh đủ tháng, đặc biệt là bệnh hô hấp ở trẻ sơ sinh

Những biến chứng này làm tăng nguy cơ sinh mổ và nhập viện chăm sóc đặc biệt cho trẻ sơ sinh.Thai nhi bất thường thai, chẩn đoán được trong khi mang thai hay sau đẻ.

Đa ối thường không có triệu chứng. Đôi khi tử cung lớn hơn ngày dự kiến sinh. Một số phụ nữ, đặc biệt tình trạng nghiêm trọng và gây căng phồng tử cung, khó thở và/hoặc đau khi sinh non.