Tắc động mạch chi dưới cấp là bệnh lý có thể nghi ngờ chỉ cần khám phá âm thanh sẵn sàng . Các thăm dò cận lâm sàng tắc động mạch chi dưới cấp giúp xác định phỏng đoán cũng như đánh giá định mức, vị trí tắc động mạch chi dưới, các biến chứng, bệnh lý đi kèm… Tuy nhiên, việc sử dụng các thăm dò này không nên làm chậm trễ quyết định phẫu thuật cho bệnh nhân do nguyên cơ cắt cụt chi và tử vong cao theo thời gian. Cần có sự điều phối hợp lý thời gian tiến hành các thăm dò này.
1. Siêu âm Doppler mạch chi dưới
1.1. Giá trị phương pháp:
Chẩn đoán nhanh vị trí tắc mạch
Có thể tiến hành ngay tại giường.
Phân biệt được tắc động mạch chi cấp do huyết khối từ xa hay huyết khối trên nền xơ vữa.
Đánh giá tưới máu chi đoạn xa.
1.2. Hình ảnh siêu âm của tắc động chi dưới cấp:
Siêu âm 2D: Hình ảnh huyết khối giảm âm bù đầy đủ lòng mạch, mức độ âm thanh đồng nhất nếu huyết khối từ xa, không đồng nhất nếu huyết khối trên nền sơ sài. Trên hình ảnh siêu âm động thấy biểu tượng rung lên của phần huyết khối tiếp giáp với lòng mạch còn lại phía trước.
Siêu âm Doppler: Mất tín hiệu Doppler màu và xung đột trên đoạn mạch có xung huyết toàn khối. Phổ Doppler ngay trước vị trí tắc nghẽn có dạng tăng sức cản và giảm tốc độ. Phổ Doppler sau vị trí tắc nghẽn có dạng tĩnh mạch, hoặc không ghi được nếu không có tuần hoàn bàng hệ.
Khi siêu âm động mạch chi dưới, cần đặc biệt lưu ý các vị trí tại động mạch chủ Bụng và động mạch khoeo xem có vật chất gây ra tình trạng huyết khối hay không.
2. Chụp động mạch chi dưới qua da hoặc chụp cắt lớp vi tính:
Trợ giúp chẩn đoán xác định, cho phép xây dựng hình cây mạch máu để định hướng cho phẫu thuật và phân biệt tắc mạch do huyết khối từ xa hay huyết khối tại chỗ: Tắc mạch do huyết khối từ xa cho thấy hình ảnh cắt đột
ngột , head tubing. Huyết khối thường nằm ở vị trí phân nhánh (như động mạch chung đùi nối giữa động mạch nông và đùi sâu, động mạch khoeo, thân mác). Các mạch
máu khác thường không có dấu hiệu sơ sài, trục tắc. Không nhìn thấy tuần hoàn bàng quan cấp máu cho đoạn xa.
Tắc mạch làm huyết khối tại chỗ thường thấy hình ảnh cắt cánh hoặc hình nón. Xơ buông động mạch lan tỏa với sự phát triển mạnh mẽ của tuần hoàn bàng hệ.
3. Điện tâm đồ
Đánh giá có rung nhĩ hay không.
Nếu điện tâm đồ là nhịp xoang, mà tổn thương tắc động mạch chi dưới cấp do huyết khối từ xa, cần làm điện tâm đồ 24h sau khi phẫu thuật ổn định để loại trừ rung tâm nhĩ.
4. Kiểm tra máu
Xét nghiệm máu dựa vào đánh giá các chức năng cơ bản, chuẩn bị phẫu thuật và đánh giá tình trạng nghiêm trọng của tắc mạch cấp: Công thức máu, đông máu cơ bản, HIV, Viêm gan B, C, sinh hóa máu cơ bản ( điện giải, men creatine phosphokinase, creatinin máu, CRP).
Thử nghiệm máu để tìm nguyên nhân: Một số bệnh nhân có thể cần tăng thêm kháng thể kháng nhân, định lượng protein C, protein S, antithrombin III, beta2- glycoprotein, kháng thể kháng cardiolipin, để đánh giá tình trạng tăng đông.
5. Vai trò cận lâm sàng
- Xác định vị trí và định mức quy tắc động mạch:
Các phương pháp cận lâm sàng như x-quang chi dưới, siêu âm Doppler mạch máu chi dưới, CT scan chi dưới và đo áp suất mạch giúp xác định vị trí và định mức tắc nghẽn mạch. Việc xác định vị trí chính xác và mức độ tắc động mạch là rất quan trọng để đưa ra phương án điều trị phù hợp và giảm thiểu các biến chứng. - Đánh giá khả năng tính toán của các phương pháp điều trị:
Các phương pháp cận lâm sàng sẵn sàng giúp đánh giá khả năng tính toán của các phương pháp điều trị như dùng thuốc giãn mạch, oxy hóa máu, đặt stent hay phẫu thuật. Việc đánh giá này giúp các bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất và giảm thiểu các rủi ro và biến chứng. - Giúp quyết định phẫu thuật nếu cần thiết:
Nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, phẫu thuật có thể là phương pháp cuối cùng để cứu sống bệnh nhân. Các phương pháp cận lâm sàng giúp đánh giá khả năng tính toán của phẫu thuật và giúp các bác sĩ quyết định liệu trình phẫu thuật có phù hợp với bệnh nhân hay không.
6. Kết luận
Tóm lại, cận lâm sàng là một bước quan trọng trong quá trình nghi ngờ và điều trị tắc hệ thống chi dưới cấp tính. Nhờ các phương pháp cận lâm sàng như x-quang chi dưới, siêu âm Doppler mạch máu chi dưới, CT scan chi dưới để các bác sĩ có thể xác định vị trí và quy tắc động mạch, đánh giá khả năng tính toán của các phương pháp pháp điều trị và quyết định phẫu thuật nếu cần thiết.
Việc sử dụng đúng các phương pháp lâm sàng giúp đưa ra quyết định cận chẩn đoán và điều trị chính xác, từ đó giúp cải thiện tình trạng sức khỏe và giảm thiểu tử vong của bệnh nhân. Do đó, việc áp dụng các thăm dò cận lâm sàng tắc động mạch chi dưới cấp đúng cách là vô cùng quan trọng trong quá trình nghi ngờ và điều trị tắc động mạch chi dưới cấp tính.
Leave a Reply