Rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương là hai loại rối loạn tiền đình khác nhau, có nguyên nhân và triệu chứng khác nhau, và yêu cầu phương pháp chẩn đoán và điều trị khác nhau. Nếu không phân biệt được giữa hai loại rối loạn này, bệnh nhân có thể không được điều trị đúng cách và có thể gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Vì vậy, việc phân biệt rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương là rất quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh liên quan đến rối loạn tiền đình.
1. Tổng quan
Rối loạn tiền đình là tình trạng mất cân bằng và có thể gây khó khăn trong việc di chuyển. Rối loạn tiền đình có thể được chia thành hai loại chính: tiền đình ngoại biên và tiền đình trung ương.
Tiền đình ngoại biên là rối loạn tiền đình gây ra bởi sự mất cân bằng trong hệ thần kinh cảm giác của tai. Đây là loại rối loạn tiền đình phổ biến nhất và thường được xem là không nguy hiểm đối với sức khỏe. Tuy nhiên, nó có thể làm cho người bệnh cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoặc có những cảm giác xoay vòng, lắc lư khi đứng dậy hoặc thay đổi vị trí đột ngột.
Tiền đình trung ương là rối loạn tiền đình gây ra bởi sự mất cân bằng trong hệ thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống. Đây là loại rối loạn tiền đình nguy hiểm hơn và có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng như đột quỵ.
2. Phân biệt rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương
2.1. Rối loạn tiền đình ngoại biên
Chóng mặt tư thế lành tính: thường gặp nhất, chống mặt ngắn (không quá 1 phút) khi thay đổi tư thế do chấn thương đầu, viêm mê đạo siêu vi, tắc mạch máu và 50% không rõ nguyên do.
Bệnh lý tiền đình ngoại biên cấp (viêm mê đạo cấp): thường gặp nhất ở bất kỳ tuổi nào. Khởi đầu chóng mặt cấp, nôn, buồn nôn, không có triệu chứng tai, kéo dài nhiều ngày hầu hết cải thiện sau 1 đến 2 tuần, đôi khi tái phát hay thành dịch nhiều người trong gia đình bị và nghĩ nhiều do siêu vi nhưng phân lập không thành công; nhưng chấn thương, bệnh lý mạch máu và rối Loạn miễn dịch có thể hiện diện tương tự. Cơn tái phát có thể xảy ra thường nhẹ hơn (sự mất bù).
Bệnh Meniere: Đặc điểm cơn chóng mặt nặng và nôn ói kéo dài từ vài phút đến vài giờ, cơn phối hợp ù tai giảm thính lực và cảm thấy đặc tai. Mặc dù thính lực cải thiện sau cơn, sau thời gian dài mất thính lực thường xảy ra. Nguyên nhân do tăng thể tích nội dịch và giãn lòng ống nội dịch.
Chóng mặt sau chấn thương: Hội chứng sau chấn động não thường choáng váng, hồi hộp, khó tập trung, đau đầu, sợ ánh sáng cơ chế không rõ.
Các tổn thương tiền đình ngoại biên khác có thể phối hợp với viêm tai xương chũm mạn tính, xơ cứng tai, nhiều loại thuốc gây tổn thương tai, tiền đình.
2.2. Rối loạn tiền đình trung ương
Thiểu năng tuần hoàn não: Hệ đốt sống thân nền gây chóng mặt thường gặp ở người già. Sự chóng mặt phát sinh từ thiếu máu mê đạo, thân não hay cá hai thì chưa rõ, khởi phát đột ngột thường kéo dài vài phút kết hợp buồn nôn, nôn. Thiểu năng động mạch cột sống thân nền thương do xơ mỡ động mạch dưới đòn, sống, thân nền đôi khi do hạ huyết áp tư thế, cơn Stokes-Adams hay chèn ép do thoái hóa cột sống cổ.
Đột quỵ: nhồi máu vùng hành tủy n bên (hội chứng Wallenberg) về hầu hết do tắc động mạch sống ở đoạn gần. Đôi khi nhũn hay xuất huyết tiểu não hiện diện với chóng mặt nôn ói và thất điều chẩn đoán nhầm tiền đình ngoại biên.
Các căn nguyên trung ương khác: U gốc cầu tiểu não, xơ cứng rải rác.
3. Vai trò của phân biệt rối loạn tiền đình
Phân biệt rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương rất quan trọng để đưa ra chẩn đoán chính xác và điều trị phù hợp. Rối loạn tiền đình ngoại biên thường không nguy hiểm đối với sức khỏe, tuy nhiên, nó có thể gây khó chịu và giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Điều trị cho loại này thường bao gồm thay đổi lối sống, dùng thuốc hoặc thực hiện các bài tập cân bằng. Trong khi đó, rối loạn tiền đình trung ương có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được chẩn đoán và điều trị ngay lập tức. Điều trị cho loại này thường bao gồm thuốc và phục hồi chức năng.
Rối loạn tiền đình là một tình trạng khó chịu và có thể gây khó khăn trong việc di chuyển. Phân biệt rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương là rất quan trọng để đưa ra chẩn đoán chính xác và điều trị phù hợp. Ngoài ra, phân biệt rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương cũng giúp cho các bác sĩ và chuyên gia y tế có thể đánh giá được mức độ nghiêm trọng của bệnh tật, từ đó đưa ra quyết định điều trị và theo dõi sức khỏe của bệnh nhân một cách hiệu quả hơn. Rối loạn tiền đình ngoại biên thường không nguy hiểm đối với sức khỏe, tuy nhiên, nó có thể gây khó chịu và giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong khi đó, rối loạn tiền đình trung ương có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được chẩn đoán và điều trị ngay lập tức.
Nguồn tham khảo: Thần kinh học- ĐH Y TP Hồ Chí Minh
Leave a Reply