Bệnh đau sau zona là một biến chứng phổ biến của bệnh zona, thường xảy ra ở những người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu, cùng tìm hiểu những ảnh hưởng của nó đến sức khỏe trong bài viết sau.
1. Đau sau Zona là gì?
Bệnh đau sau zona (postherpetic neuralgia – PHN) là một biến chứng phổ biến của bệnh zona. Zona là một bệnh lý virut gây ra bởi virus Varicella zoster, cùng một loại virus gây ra bệnh thủy đậu (chickenpox). Sau khi bạn khỏi bệnh zona, virus vẫn còn tồn tại trong cơ thể và có thể gây ra biến chứng đau sau zona.
PHN là một loại đau thần kinh cục bộ, thường xuất hiện ở vùng da đã bị tổn thương bởi zona. Đau có thể từ nhẹ đến nặng, kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm. Các triệu chứng bao gồm cảm giác đau, cảm giác ngứa, giảm cảm giác hoặc tê ở vùng da bị ảnh hưởng.
PHN thường xảy ra ở những người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu. Để điều trị PHN, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống trầm cảm. Ngoài ra, các phương pháp điều trị khác như xoa bóp hoặc dùng tia laser cũng có thể giúp giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
2. Chẩn đoán bệnh đau sau zona
Không giống như các tình trạng bệnh lý thần kinh khác, chẩn đoán đau sau Zona tương đối đơn giản. Tiền sử nhiễm HZ và tính chất của cơn đau là tiêu chuẩn quan trọng để chẩn đoán. Do đó, việc thu thập tiền sử bệnh gồm triệu chứng và tiền sử tiêm vaccine ngừa rất c thăm khám cũng cần tập trung vào việc xác định mức độ đau và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các vùng da trước đây bị ảnh hưởng HZ thường có sẹo và tại đó có thể kiểm tra phát ban, thay đổi màu sắc và phù nề.
Các vùng da bất thường về cảm giác, bao gồm: chứng loạn cảm giác (allodynia) là có phản ứng đau đớn với các kích thích bình thường hoặc vô hại; tăng cảm giác đau (hyperalgesia) là phản ứng đau tăng cao; chứng rối loạn cảm giác (dysesthesia) là cảm giác khó chịu hoặc bất thường. Tại vùng da bị ảnh hưởng cần được đánh giá độ nhạy cảm khi sờ chạm (nghiệm pháp khám cảm giác sờ nông), phản ứng với vật thể ấm hay lạnh (khám cảm giác nhiệt), cảm giác rung (khám với âm thoa tần số 128 Hz).
Đánh giá cường độ cơn đau dựa vào thang đánh giá: thang số (NSR: 0 không đau đến mức 10: đau dữ dội), thang nhìn (VAS) hoặc thang mô tả bằng lời nói. Đánh giá mức độ ảnh hưởng chất lượng cuộc sống của người bệnh dựa vào thang điểm chất lượng cuộc sống.
Với những trường hợp đau sau Zona không điển hình như HZ thanh quản. Xét nghiệm huyết thanh IgG và IgM của VZV độ nhạy và độ đặc hiệu thấp, soi tìm kháng nguyên VZV của các vết trầy bằng immunofluorescence có tính đặc hiệu và nhạy cao. Ngoài ra định lượng PCR độ nhạy cao khi phát hiện cấu trúc DNA của VZV. Những nghiên cứu sâu gần đây cho thấy, MRI không những có tiềm năng trong việc chẩn đoán đau sau Zona không điển hình mà còn phân biệt với HZ.
3. Những ảnh hưởng của bệnh đau sau zona
- Đau và khó chịu: cảm giác đau thường được miêu tả là đau bỏng rát, đau nhói hoặc đau như đâm, bắn, điện giật. Đau có thể từ nhẹ đến nặng, kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm.
- Mất cảm giác: PHN có thể làm giảm cảm giác ở vùng da bị ảnh hưởng, mất cảm giác nông và cảm giác sâu, từ đó dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống
- Tác động tiêu cực đến tâm lý: PHN có thể gây ra tình trạng stress, căng thẳng, thậm chí là trầm cảm ở một số bệnh nhân, do tác động của đau.
- Một số triệu chứng khác như mất ngủ, rối loạn tiêu hóa,… làm suy giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Do đó, việc chẩn đoán và điều trị đau sau zona là rất quan trọng để giảm thiểu các ảnh hưởng tiêu cực của bệnh này đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người già.
4. Phương pháp điều trị
4.1. Điều trị không dùng thuốc
- Lối sống: tránh căng thẳng, nâng cao thể trạng.
- Xoa bóp bấm huyệt: Xoa bóp có thể giúp giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu ở vùng da bị ảnh hưởng.
- Laser châm: thường áp dụng trên bệnh nhân sợ châm bằng kim hay các vùng da bị sẹo
4.2. Điều trị thuốc
– Thuốc đầu tay: các thuốc giảm đau thần kinh
- Gabapentin: Liều khởi đầu 100-300mg trước khi ngủ, hoặc 100-300mg với 3 lần/ngày
Tăng 100-300mg với 3 lần/ ngày sau mỗi 1-7 ngày (không được quá 3.600mg/ ngày – đây là liều dung nạp tối đa) - Pregabalin: Liều khởi đầu 50mg x 3 lần/ ngày hoặc 75mg x2 lần/ngày. Tăng liều lên 300mg/ngày sau 3-7 ngày và sau đó là 150mg/ngày sau mỗi 3-7 ngày khi dung nạp lên đến liều tối đa là 600mg/ ngày
– Thuốc chống trầm cảm 3 vòng:
- Nortriptyline
- Desipramine
Liều khởi đầu 25mg trước khi đi ngủ. Tăng 25mg/ ngày sau mỗi 3-7 ngày khi dung nạp đạt mức tối đa 150mg/ ngày
– Thuốc tại chỗ: miếng dán gây tê Lidocain 5%/, dán mỗi 4-12 giờ/ lần, tối đa 3 miếng/ ngày
Tuy nhiên, cần lưu ý các tác dụng phụ của các nhóm thuốc kể trên.
4. Dự phòng bệnh đau sau zona
Để phòng ngừa bệnh zona, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau:
- Tiêm ngừa: Việc tiêm ngừa bằng vắc xin zona có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, được khuyến cáo đối với những người từ 50 tuổi trở lên.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Bệnh nhân có thể tăng cường hệ miễn dịch bằng cách ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, tránh stress và duy trì giấc ngủ.
- Tránh tiếp xúc với người mắc bệnh zona: Bệnh zona là bệnh lây nhiễm, vì vậy bệnh nhân được khuyến cáo nên tránh tiếp xúc với người mắc bệnh này, đặc biệt là khi họ đang có các triệu chứng của bệnh.
- Chăm sóc da: bằng cách giữ cho da sạch và khô, tránh tổn thương da và tăng cường bảo vệ da bằng cách sử dụng kem chống nắng.
- Điều trị các bệnh liên quan: Nếu bệnh nhân đã từng mắc bệnh hơn như thủy đậu, bệnh nhân nên được điều trị đầy đủ và kịp thời để giảm nguy cơ mắc bệnh zona.
Tuy nhiên, việc phòng ngừa bệnh zona không đảm bảo tuyệt đối, nhưng nó có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và giảm độ nghiêm trọng của bệnh.
Leave a Reply