Các phương pháp điều trị bệnh lý thần kinh

Giống như mọi chuyên ngành khác, điều trị bệnh thần kinh cũng bao gồm điều trị nguyên nhân và điều trị triệu chứng, điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa hoặc kết hợp cả hai, nhất là vấn đề phục hồi chức năng thần kinh. Ngoài ra, điều trị phải toàn diện bao gồm điều trị thuốc men, ăn uống nghỉ ngơi và cả điều trị tâm lý.

1. Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa là quá trình điều trị bệnh bằng các loại thuốc, bao gồm các loại thuốc kháng sinh và kháng viêm để tiêu diệt vi khuẩn hoặc giảm đau, sưng tấy. Bên cạnh đó, còn có các loại thuốc bổ sung dinh dưỡng để cải thiện sức khỏe của bệnh nhân. Trong các trường hợp đặc biệt, các bác sĩ có thể sử dụng các loại thuốc đặc hiệu tác động đến thần kinh của bệnh nhân, ví dụ như thuốc chống động kinh để giảm các cơn co giật.

1.1 Sử dụng thuốc

• Thuốc chống động kinh: Có nhiều loại thuốc kháng động kinh được sử dụng để điều trị các loại cơn động kinh khác nhau, bao gồm cơn lớn, cơn nhỏ và cơn tinh thần vận động. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc kháng động kinh, cần tuân thủ các quy định về liều lượng và thời gian sử dụng thuốc, đồng thời cần có sự theo dõi và phối hợp giữa các loại thuốc kháng động kinh. Một số nhóm thuốc chống động kinh có thể kể đến như nhóm thuốc bartituric (ví dụ: phenobarbital), acid valproic, carbamazepine/oxcarbazepine,….
• Vitamin liệu pháp: Các vitamin B có nhiều tác động tới dẫn truyền thần kinh. Trong đó, vitamin B12 có tác dụng giảm đau, tăng cường xung động thần kinh. Tất cả có tác dụng trong điều trị phục hồi chức năng thần kinh về vận động. Ngoài ra, trong quá trình sử dụng các thuốc chống động kinh có thể gây ra các dụng không mong muốn như còi xương khi sử dụng diphenylhydantoin, hay tai biến chảy máu do thiếu vitamin K thường gặp ở những trẻ mới đẻ có mẹ đang điều trị phenobarbital. Vì thế, việc bổ sung vitamin D, vitamin K trong một số trường hợp là rất cần thiết.
• Thuốc làm thay đổi trương lực: Có một số thuốc làm tăng trương lực, góp phần điều trị các liệt cơ, các trường hợp liệt mềm. Ngược lại, có thuốc làm giảm trương lực (Mydocalm) dùng điều trị những trường hợp liệt cứng.
• Các thuốc an thần, giảm đau góp phần giảm nhẹ triệu chứng và an thần cho người bệnh.

1.2 Các lý liệu pháp

Chúng ta có thể bắt gặp các biện pháp này tại các phòng khám y học cổ truyền hay phục hồi chức năng. Các bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp như rọi đèn cực tím, tia hồng ngoại kích thích điện trong điều trị đau thần kinh hông, đau thần kinh ngoại biên.

Dùng điện dẫn thuốc calci, navaline trong các trường hợp liệt nửa mặt, liệt các dây thần kinh ngoại biên.

1.3 Điều trị theo phương pháp Đông y

Trong điều trị các bệnh lý thần kinh, đặc biệt là hồi phục sau phẫu thuật, các bác sĩ thường kết hợp 2 phương pháp Đông y và Tây y. Một số bệnh lý có thể được chữa trị khỏi hoàn toàn các triệu chứng nhờ phương pháp Đông y, có thể kể đến như liệt VII ngoại biên, đau thần kinh tọa, đau đầu,… bằng châm cứu. Ngoài ra, còn kết hợp xoa bóp bấm huyệt để điều trị hồi phục chức năng thần kinh và để góp phần vào điều trị dự phòng một số trường hợp như tai biến mạch máu não.

2. Hồi phục chức năng thần kinh

Thần kinh là hệ thống điều hòa và kiểm soát các hoạt động của cơ thể, bao gồm não, tủy sống và các dây thần kinh. Thần kinh chi phối các chức năng vận động, cảm giác, ngôn ngữ,…. Hồi phục chức năng thần kinh tập trung vào hồi phục chức năng về vận động và về ngôn ngữ

Hồi phục chức năng ngôn ngữ

Để hồi phục chức năng ngôn ngữ trong bệnh lý thần kinh, các phương pháp đa dạng được áp dụng, bao gồm cả phương pháp truyền thống và các phương pháp mới.

Các phương pháp truyền thống bao gồm trị liệu ngôn ngữ và trị liệu nói chuyện, trong đó bệnh nhân được đào tạo lại kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp thông qua các bài tập luyện tập và các hoạt động hỗ trợ. Ngoài ra, các phương pháp mới như trị liệu bằng điện não đồ và trị liệu bằng kỹ thuật laser cũng được sử dụng để cải thiện chức năng ngôn ngữ trong bệnh lý thần kinh.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc điều trị và hồi phục chức năng ngôn ngữ trong bệnh lý thần kinh phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể (tùy theo loại tổn thương, giới tính, tuổi người bệnh) và nên được phối hợp chặt chẽ của các chuyên khoa thần kinh, tâm thần, tâm lý, ngôn ngữ….

Hồi phục chức năng về vận động

Người bệnh phải được hướng dẫn và tập luyện thường xuyên, liên tục và tăng dần mức độ. Có những dụng cụ để người bệnh tự luyện tập (ròng rọc, cầu vịn, cầu thang nắm,…)

Thuốc men nhằm phục hồi xung động thần kinh: thường dùng các loại vitamin B… Trường hợp liệt cứng hay liệt mềm đều cần thêm những thuốc làm thay đổi trương lực.

Kết hợp các lý liệu pháp, xoa bóp, châm cứu, bấm huyệt.

3. Điều trị phẫu thuật

Điều trị phẫu thuật thần kinh ngày càng phát triển. Ở nước ta, “mổ sọ” được coi là phương pháp phẫu thuật phổ biến nhất. Các phương pháp phẫu thuật thần kinh có thể kể đến như:

Các phương pháp điều trị phẫu thuật thần kinh bao gồm:

• Phẫu thuật tạo đường dẫn: Phương pháp này được sử dụng để tiếp cận các vùng bên trong của não và tủy sống thông qua các đường dẫn được tạo ra trên da và xương sọ. Phẫu thuật tạo đường dẫn thường được sử dụng để loại bỏ khối u não hoặc tắc nghẽn dòng chảy dịch não tủy.
• Phẫu thuật nội soi: Phương pháp này sử dụng các công cụ nội soi để tiếp cận các vùng bên trong của cơ thể thông qua các ống dẫn được đưa vào qua các cắt nhỏ trên da. Ví dụ như phẫu thuật nội soi giảm áp thần kinh thị giác, phẫu thuật nội soi điều trị đau dây thần kinh V,….
• Phẫu thuật mở: Phương pháp này sử dụng các cắt lớn trên da để tiếp cận các vùng bên trong của cơ thể. Phẫu thuật mở thường được sử dụng để loại bỏ khối u lớn, chữa trị đau thần kinh, hoặc điều trị các bệnh liên quan đến động mạch não (các khối máu tụ ngoài màng cứng, máu tụ dưới màng cứng,…)

4. Điều trị thần kinh bằng các phương pháp khác

4.1 Điều trị thần kinh bằng tia xạ

Một số trường hợp u não độc tính hoặc u ở quá sâu, ở những vùng hiểm nghèo không thể phẫu thuật được, người ta nghiên cứu điều trị tạm thời bằng tia xạ.

Thường dùng điều trị tổn thương, hội chứng nền sọ trong ung thư vòm họng hoặc ở u trong tuyến yên.

4.2 Điều trị tâm lý

Điều trị tâm lý là một phương pháp quan trong trong điều trị bệnh thần kinh,nhất là các bệnh rối loạn tâm lý. Phương pháp này giúp bệnh nhân cảm thấy an tâm và hợp tác điều trị hơn. Điều trị tâm lý bao gồm chế độ tiếp xúc với người bệnh (lời nói, thái độ, tác phong của nhân viên y tế, đối với người bệnh), các chế độ chuyên môn phục vụ người bệnh (chăm sóc, theo dõi,…) và thuốc an thần nhằm giảm sự căng thẳng tâm lý cho người bệnh.

Nói chung, bệnh lý thần kinh là một lĩnh vực rất đa dạng và phức tạp. Do đó, để có thể điều trị hiệu quả, các bác sĩ sẽ chọn lọc, kết hợp các phương pháp điều trị một cách hiểu quả sao cho phù hợp với từng cá thể người bệnh.

Tài liệu tham khảo:

1. Bách khoa bệnh học thần kinh
2. American Speech-Language-Hearing Association