Chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao (HRCT) đóng một vai trò quan trọng trong chẩn đoán bệnh phổi kẽ (UIP) và đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán bệnh xơ phổi vô căn (IPF). Trong bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu vai trò cắt lớp vi tính độ phân giải cao trong chẩn đoán bệnh lý đặc biệt này.
1. Bệnh xơ phổi vô căn là gì ?
Bệnh xơ phổi vô căn là một bệnh lý tại phổi mà chưa thể xác định được nguyên nhân, trong đó có sự dày lên của thành phế nang phổi do hóa sẹo khiến người bệnh có các triệu chứng khó thở, ho, mệt mỏi, dẫn đến giảm nồng độ oxy trong máu.
2. Các nguyên nhân gây xơ phổi
Có 2 loại xơ phổi bao gồm xơ phổi nguyên phát (vô căn) và xơ phổi thứ phát
- Xơ phổi thứ phát: Là xơ phổi do biến chứng của các bệnh lý gây tổn thương ở phổi: lao phổi, viêm phổi, nhồi máu phổi
- Xơ phổi nguyên phát (vô căn): Là xơ phổi không rõ nguyên nhân, tuy nhiên có nhiều yếu tố thúc đẩy quá trình tổn thương các tế bào lót phế nang phổi bao gồm:
– Hút thuốc lá: Bệnh xơ phổi thường gặp ở những người hút thuốc lá , đặc biệt là những người hút thuốc lá lâu năm
– Nhiễm virus: Một số chủng virus bao gồm Epstein-Barr, virus Viêm gan C
– Trào ngược dạ dày thực quản
– Di truyền
– Tác dụng phụ của một số thuốc ức chế miễn dịch: Methotrexate, Cyclophosphamide, Azathioprine
– Môi trường sống, môi trường làm việc bị ô nhiễm, khi tiếp xúc phơi nhiễm với bụi gỗ, bụi kim loại và một số hóa chất.
3. Triệu chứng cuả xơ phổi
Xơ phổi vô căn gây ra sẹo và khiến phổi bị xơ hóa. Khi những vết sẹo trong phổi trở nên nghiêm trọng hơn sẽ gây ra một số triệu chứng:
- Ho nhiều và kéo dài
- Khó thở
- Mệt mỏi
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
- Cảm thấy khó chịu trong ngực
Minh họa bệnh xơ phổi
4. Chẩn đoán bệnh xơ phổi
Bác sĩ chuyên khoa hô hấp sau khi thăm khám lâm sàng có nghi ngờ xơ phổi sẽ chỉ định một số xét nghiệm bao gồm X-quang phổi, đo chức năng hô hấp, khí máu động mạch và CT ngực độ phân giải cao. Trong CT ngực độ phân giải cao có một vai trò cực kì quan trong trong chẩn đoán xác định bệnh.
5. Phương pháp chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao là gì ?
Cắt lớp vi tính độ phân giải cao là một phương pháp chẩn đoán chính xác hơn X-quang ngực trong chẩn đoán các bệnh của nhu mô phổi. Các máy chụp cắt lớp hiện đại có thể chụp toàn bộ nhu mô phổi. Cắt lớp vi tính độ phân giải cao cho hình ảnh có độ tương phản cao hơn cắt lớp vi tính lồng ngực thông thường. Ưu điểm của HRCT được thể hiện thông qua việc chẩn đoán bệnh phổi kẽ, đặc biệt là bệnh xơ phổi vô căn.
6. Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao
Để đảm bảo được an toàn cho người bệnh và mang lại chất lượng hình ảnh tốt, chụp cắt lớp vi tính phổi độ phân giải cao cần được tiến hành theo đúng trình tự các bước dưới đây:
- Chuẩn bị phương tiện dụng cụ: Chụp CT phổi độ phân giải cao yêu cầu có máy chụp cắt lớp vi tính đa dãy và hệ thống máy tính đi kèm để xử lý hình ảnh. Ngoài ra, một số vật tư y tế cũng cần được chuẩn bị bao gồm hộp thuốc chống sốc, bơm tiêm, bông gạc, nước muối sinh lý.
- Chuẩn bị bệnh nhân: Người bệnh trước khi vào phòng chụp CT phổi độ phân giải cao cần được tư vấn và giải thích các bước tiến hành cũng như những tai biến có thể xảy ra một cách rõ ràng và đầy đủ. Nhịn ăn uống trong vòng ít nhất 4 giờ trước khi bắt đầu chụp CT phổi độ phân giải cao là điều nên làm. Trong trường hợp người bệnh quá lo lắng và kích thích thì thuốc an thần nên được chỉ định.
- Hướng dẫn người bệnh nằm trên bàn chụp ở tư thế nằm ngửa với hai tay đưa cao ngang đầu. Dặn dò người bệnh điều khiển các cử động hô hấp theo hướng dẫn của kỹ thuật viên phòng chụp. Thông thường, cần hít vào và thở ra nhịp nhàng nhiều lần tương ứng với từng lát cắt.
- Bộc lộ khu vực khảo sát bao gồm toàn bộ lồng ngực cho đến dưới cơ hoành.
- Tiến hành chụp phổi với từng lát cắt trải dài khắp từ đỉnh phổi đến đáy phổi bao gồm cả góc sườn hoành. Độ dày và khoảng cách giữa các lát cắt thay đổi tùy thuộc vào chế độ cài đặt của từng máy, thông thường khoảng 1-2 mm với từng lát cắt và 10 – 15 mm giữa hai lát cắt liên tiếp nhau.
- Không sử dụng thuốc cản quang trong trường hợp này.
- Lần lượt thay đổi các cửa sổ quan sát bao gồm cửa sổ trung thất, cửa sổ nhu mô phổi.
- Đánh giá và đọc kết quả các phim chụp thu được.
Cắt lớp vi tính xơ phổi
7. Xác định tổn thương bệnh xơ phổi trên HRCT
Theo hướng dẫn quốc tế, chẩn đoán bệnh xơ phổi vô căn cần các yếu tố sau trên phim HRCT:
- Phân bố tổn thương ở ngoại vi, dưới màng phổi
- Tổn thương dạng lưới
- Trôn thương hình tổ ong có hoặc không có giãn phế quản
- Có hoặc không có các dấu hiệu không phù hợp với bệnh phổi kẽ
- Loại trừ các nguyên nhân khác của bệnh phổi kẽ: Bệnh mô liên kết , độc tính của thuốc, bệnh Sarcoit,…
Leave a Reply