Stress là một vấn đề phổ biến trong xã hội hiện đại và nhận được sự chú ý khá lớn vì nó ảnh hưởng đến xã hội. Tuy nhiên, cũng có nhiều sự nhầm lẫn về stress, đặc biệt trên các phương tiện truyền thông. Điều này rất quan trọng bởi vì giới răng hàm mặt gần như đã công nhận đây là một nghề stress. Vì vậy, rất cần thiết tìm hiểu về stress và xác định những tác động của nó đối với các bác sĩ răng hàm mặt.
1. Khái niệm về vấn đề stress trong nha khoa
Stress được định nghĩa về mặt tâm lý học là một cảm giác căng thẳng và áp lực. Hans Selye (1974) là một trong những người phát triển các khái niệm stress, cố gắng phân biệt giữa distress (stress “xấu”) và eustress (stress “tốt”). Ông đã quan sát thấy rằng một loại căng thẳng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến một cá nhân trong khi căng thẳng cùng có lợi có thể ảnh hưởng khác. Ví dụ, chạy được nhận thức bởi một số như rất thư giãn và thú vị, với những người khác thì là một hoạt động như vậy có thể bị coi là không mong muốn và tránh né hoàn toàn. Do đó, một đặc điểm quan trọng của một tác nhân gây stress là thẩm định nhận thức của cá nhân về ý nghĩa của sự căng thẳng. Việc đánh giá này sẽ xác định cách cá nhân phản ứng hoặc không để đối phó với sự căng thẳng. Có lẽ, nếu cá nhân hoặc sinh vật không thể đối phó với những căng thẳng, những hậu quả tiêu cực khác nhau dẫn đến như lo lắng, không có khả năng hoạt động hiệu quả, ảnh hưởng đến thể chất, và có thể, thậm chí bệnh hoặc tử vong.
Một khái niệm khác mà phải được đánh giả là khả năng tự chủ (kiểm soát bản thân) của con người khi tiếp xúc quá nhiều với các kích thích căng thẳng hoặc những tình huống. Mọi người có thể tiếp xúc với các sự kiện thảm khốc như chiến tranh, thiên tại, tại nạn mà họ không thể kiểm soát và có thể gặp hội chứng stress sau chấn thương của việc thay đổi mức độ nghiêm trọng. Các tình huống phổ biến hơn có thể bao gồm mất việc làm, thiếu bảo hiểm y tế, hoặc công việc không hài lòng. Ví dụ, một người mẹ độc thân sống trong một dự án nhà ở cảm thấy cuộc đời của mình rất khác so với một người phụ nữ đang sống tại một khu ngoại ô sang trọng và có chồng giàu có. Nguồn lực và các cơ hội của con người rất khác nhau dẫn đến các mức “stress” khác nhau của con người.
2. Đo lường mức độ căng thẳng trong cuộc sống như thế nào?
Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành để đo lường mức độ stress ảnh hưởng trong cuộc sống và đến sức khỏe của một người. Holmes và Rache là nhà phát minh biểu đồ sự kiện cuộc sống (1967). Họ định lượng một loạt các cuộc khủng hoảng cuộc sống đưa ra đơn vị thay đổi cuộc sống sau mỗi cuộc khủng hoảng. Họ phát hiện ra rằng hơn 50% người có điểm ở khoảng 200 tăng tình trạng bệnh lý. Hơn 80% người có điểm số hơn 300 tăng tình trạng bệnh lý. Các nghiên cứu cũng có những kết quả tương tự. Các thang điểm khác cũng đã được đưa ra nhưng sẽ không được thảo luận ở đây. Nói chung, người ta công nhận rằng có mối tương quan tồn tại giữa các sự kiện cuộc sống và bệnh tật. Nhiều yếu tố khác được cho là có liên quan. Mặc dù lý thuyết về stress rất nhiều, nhưng nó nằm ngoài phạm vi và mục đích của tài liệu này để đi sâu vào chi tiết. Các khái niệm được thảo luận ở đây là đủ để đánh giá mức độ stress của bác sĩ răng hàm mặt và ngành răng hàm mặt.
3. Các nguyên nhân gây căng thẳng trong cuộc sống của Nha sĩ
Trong một nghiên cứu để kiểm tra căng thẳng và để xác định khả năng gây căng thẳng, O’Shea, Corah, và Ayer (1984) đã khảo sát 977 bác sĩ răng hàm mặt. Họ phỏng vấn bác sĩ răng hàm mặt về mức độ stress so với các ngành nghề khác. Khoảng 77% trả lời rằng nha sĩ căng thẳng hơn so với các ngành nghề khác và 21% trả lời ít căng thẳng hơn. Khi được hỏi so với các bác sĩ răng hàm mặt khác, 77% cho rằng họ ít căng thẳng hơn các nha sĩ khác.
Khoảng 21% số người được khảo sát cho rằng nghề nha sĩ stress như các nghề khác. Có một phát hiện thú vị trong khi răng hàm mặt được công nhận là một nghề căng thẳng. Các bác sĩ răng hàm mặt có thể tin rằng các nha sĩ khác bị căng thẳng, nhưng họ thì không.
Các bác sĩ răng hàm mặt trong mẫu này báo cáo các yếu tố gây stress khó chịu nhất đã “chậm tiến độ, phấn đấu cho sự hoàn hảo về kỹ thuật, việc gây đau hay lo lắng ở những bệnh nhân, hủy bỏ hoặc cuộc hẹn muộn, và thiếu sự hợp tác từ các bệnh nhân trên ghế”.
Các bác sĩ răng hàm mặt cũng đã hỏi những phương pháp họ sử dụng để đối phó với sự căng thẳng. Điều thú vị là, các phương pháp họ sử dụng dường như là không có tốt hơn so với các phản ứng không làm gì. Điều này dẫn O’Shea, Corah, và Ayer (1984) đề xuất rằng việc đào tạo trong việc giảm căng thẳng là một phần của chương trình giáo dục thường xuyên răng hàm mặt. Một vài trường răng hàm mặt đang cung cấp đào tạo như vậy ở cấp đại học.
Các vấn đề khác
Cho đến gần đây, hầu hết các nghiên cứu về stress trong bác sĩ răng hàm mặt được tiến hành trên bác sĩ răng hàm mặt nam chủ yếu. Điều này đã khiến một số nhà nghiên cửu suy đoán rằng các bác sĩ răng hàm mặt nữ có thể gặp nhiều căng thẳng hơn nam giới. Lee, Koerber, và Ayer (1999) đã cố gắng để tái tạo nghiên cứu của O’Shea, Corah, và Ayer (1984) trên bác sĩ răng hàm mặt nữ. Bác sĩ răng hàm mặt nữ cho biết trong số các yếu tố gây căng thẳng nhất là sắp xếp thời gian cho cả gia đình và công việc. Điều thú vị là, nuôi con một mình hay với chồng có liên quan đáng kể đến sự căng thẳng ở bác sĩ răng hàm mặt nữ. Những lý do cho việc này vẫn chưa rõ ràng. Rankin và Harris (1990) báo cáo kết quả tương tự từ nghiên cứu của họ về các bác sĩ răng hàm mặt nữ.
Vấn đề tự tử ở bác sĩ răng hàm mặt
Mọi người thường tin rằng bác sĩ răng hàm mặt tự tử có tỷ lệ cao hơn so với các nhóm khác. Trong y học, đã bảo cáo rằng (Duffy, 1970) có một số lượng nhân viên y tế tự tử mỗi năm. Các vụ tự tử gắn liền yếu tố đã uống nhiều rượu hoặc nghiện rượu, lạm dụng ma túy, hoặc các vấn đề về tâm thần. Gần một nửa vụ tự tử ở các bác sĩ ở độ tuổi dưới 45. Một nguy cơ liên quan cũng đã được tìm thấy là những tinh trạng đặc biệt của tâm thần và thần kinh.
Trong răng hàm mặt, Orner (1978) tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng các vụ tự tử bác sĩ răng hàm mặt và thấy rằng các bác sĩ răng hàm mặt có nguy cơ cao hơn đối với tự sát. Trong một cuộc kiểm tra tỷ lệ mắc và tử vong của các nha sĩ, Orner đã buộc phải kết luận: “Thực tế nha sĩ là nhóm cả thể có tình trạng sức khỏe tốt”. Ông cũng cho biết trong số những nguyên nhân tử vong, các nha sĩ có tỷ lệ tử vong thấp hơn so với nhóm chứng, và không có nguyên nhân tử vong nào ở bác sĩ răng hàm mặt cao hơn mức dự kiến đáng kể.
Nguồn: Sách Tâm lý và Đạo đức trong Răng Hàm Mặt – NXB Giáo dục Việt Nam
Leave a Reply