U xơ tử cung là u tử cung lành tính có nguồn gốc cơ trơn. U xơ tử cung là một bệnh lý phụ khoa thường gặp ở phụ nữ tuổi sinh đẻ và là một trong các nguyên nhân của xuất huyết âm đạo bất thường. Để chẩn đoán xác định cần thực hiện các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, song dựa vào các triệu chứng lâm sàng có thể gợi ý vị trí của khối u xơ tử cung.
1. Phân loại vị trí
Theo vị trí, hiện nay, hệ thống phân loại u xơ tử cung của Hiệp hội Sản Phụ khoa Quốc tế FIGO năm 2011 được sử dụng phổ biến nhất . Bảng phân loại của FIGO và hệ thống Wamsteker (2011 et 2018) đã phân rõ vị trí dưới niêm, trong cơ, hay dưới thanh mạc của các khối u như sau:
L0, L1, L2 là các khối u dưới niêm mạc tử cung. Trong đó:
- L0 là khối u có cuống, nằm trọn trong lòng tử cung.
- L1 là khối u có > 50% trong buồng TC.
- L2 là khối u ≤ 50% trong buồng TC.
L3 là khối u nằm dưới niêm mạc nhưng 100% trong cơ tử cung.
L4 là khối u hoàn toàn nằm trong cơ TC.
L5 là khối u nằm dưới thanh mạc, ≥ 50% trong cơ tử cung.
L6 là khối u nằm dưới thanh mạc, < 50% trong cơ tử cung.
L7 là khối u nằm dưới thanh mạc, có cuống.
L8 là khối u nằm ở các vị trí khác như cổ tử cung và các cơ quan quanh tử cung như dây chằng rộng,…
Nếu u xơ nằm trọn trong cơ và lồi ra dưới niêm và dưới thanh mạc, có thể có 2 số chỉ vị trí khối u, 2–5, cách nhau bằng 1 gạch nối. Theo quy ước, số đầu chỉ khối u gần niêm mạc, số sau chỉ khối u gần thanh mạc. Ví dụ U xơ tử cung (L2-5) là khối u nằm dưới niêm và dưới thanh mạc (< 50% nằm trong lòng TC và < 50% lồi ra dưới thanh mạc, hướng vào ổ bụng).
2. Triệu chứng lâm sàng gợi ý vị trí khối u xơ như thế nào?
U xơ tử cung thường có kích thước nhỏ và không gây triệu chứng đáng kể, do đó thường được phát hiện tình cờ thông qua các cuộc khám bệnh định kỳ hoặc siêu âm phụ khoa. Tuy nhiên, một số phụ nữ có u xơ tử cung có thể gặp phải nhiều vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống như xuất huyết tử cung bất thường, đau bụng, rối loạn đai tiểu tiện… Các triệu chứng này có thể là dấu hiệu gợi ý vị trí của khối u.
Những khối u nằm dưới niêm mạc tử cung L0, L1, L2 thường sẽ biểu hiện triệu chứng xuất huyết âm đạo bất thường biểu hiện rối loạn kinh nguyệt dưới dạng cường kinh và rong kinh. Triệu chứng này kéo dài sẽ dẫn tới tình trạng thiếu máu biểu hiện buồn ngủ, chóng mặt khi thay đổi tư thế,…
Các triệu chứng rối loạn tiểu tiện như tiểu nhiều lần, mót tiểu thường gặp khi khối u dưới thanh mạc phát triển ở thành trước tử cung do chèn ép vào mặt trên bàng quang.
Các khối u thành sau ở vị trí cổ tử cung t thường gây triệu chứng chèn ép trực tràng như táo bón, mót rặn,…
Các khối u phát triển trong dây chằng rộng thường biểu hiện những triệu chứng chèn ép niệu quản hơn.
Việc xác định vị trí của u xơ tử cung dựa vào triệu chứng không phải là một phương pháp chẩn đoán chính xác. U xơ tử cung có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên tử cung. Triệu chứng của u xơ tử cung có thể tùy thuộc vào kích thước, vị trí và số lượng. Các triệu chứng còn có thể nhầm lẫn trong khi bệnh nhân mắc các bệnh lý khác kèm theo vì vậy các triệu chứng chỉ là những gợi ý vị trí khối u và phải sử dụng những phương pháp chẩn đoán hình ảnh để chẩn đoán xác định.
3. Chẩn đoán dựa trên siêu âm
Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đầu tay giúp chẩn đoán xác định u xơ tử cung về vị trí, kích thước, số lượng và còn có thể hỗ trợ chẩn đoán phân biệt với các khối u buồng trứng, bệnh tuyến cơ tử cung.
Đặc điểm của u xơ tử cung điển hình trên siêu âm là khối u hình cầu, giới hạn rõ, có thể có dấu calcium hóa à phân bố mạch máu viên quanh tổn thương trên siêu âm doppler (Leyvy và cs, 2013).
Hiện nay, để chẩn đoán u xơ tử cung sử dụng các phương pháp:
- Siêu âm bằng đầu dò âm đạo
- Siêu âm đường bụng: quan sát các khối u lớn và đánh giá tổng quát vùng chậu
- Siêu âm doppler: đánh giá phân bố mạch máu
- Siêu âm bơm nước buồng tử cung: thường được chỉ định để chẩn đoán khối u xơ tử cung dưới niêm mạc
Trong các trường hợp u xơ tử cung không điển hình, không thể chẩn đoán xác định hoặc cần chẩn đoán phân biệt với bệnh lý tuyến cơ tử cung có thể sử dụng cộng hưởng từ (MRI). MRI còn có ưu điểm là giúp đánh giá tổng quát các cơ quan vùng chậu, phát hiện các bệnh lý kèm theo hoặc biến chứng của khối u.
Leave a Reply