Phẫu thuật cắt lợi và tạo hình lợi.

Phẫu thuật cắt lợi có nghĩa là loại bỏ một phần lợi, nhằm giúp cải thiện vẻ đẹp, nụ cười và điều trị một số bệnh lý liên quan. Bài viết này sẽ đưa đến cho bạn đọc cái nhìn khách quan nhất về các chỉ định, chống chỉ định và kỹ thuật thực hiện phẫu thuật này.

1. Định nghĩa phẫu thuật cắt lợi

– Phẫu thuật cắt lợi có nghĩa là cắt bỏ một phần lợi. Với bệnh nhân có túi lợi, nếu chúng ta cắt thành túi lợi thì chúng ta sẽ loại bỏ được túi lợi và dễ dàng nhìn thấy cao răng bám trên chân răng, dễ dàng làm sạch và nhẵn bề mặt chân răng.

– Phẫu thuật tạo hình lợi cũng cắt bỏ một phần lợi nhưng mục đích của phẫu thuật không những điều trị bệnh mà còn tạo ra hình thể lợi thích hợp cho thẩm mỹ và sinh lý lợi.

2. Chỉ định phẫu thuật cắt lợi

– Loại bỏ túi quanh răng trên xương ổ nếu không có chỉ định tái sinh mô.

– Điều trị lợi phì đại.

– Loại bỏ ápxe trên bờ xương ổ.

3. Chống chỉ định

Khi cần can thiệp xương ổ, cần tạo hình xương ổ hoặc cần khám kỹ hình thể xương ổ và mức độ tổn thương xương ổ

– Khi lợi dính hẹp.

– Khi tiên lượng phẫu thuật ảnh hưởng đến thẩm mỹ (thường với các răng phía trước). Cắt lợi có thể thực hiện bằng phẫu thuật thông thường, dao điện, tia laze hoặc hoá chất, thường được thực hiện bằng dao.

4. Kỹ thuật phẫu thuật cắt lợi bằng dao

Ví dụ trường hợp điều trị lợi phì đại được thực hiện như sau:

– Bước 1: Phát hiện vị trí lợi bám dính trên bề mặt răng bằng cây thăm dò nha chu rồi đánh dấu ngang mức ở mặt ngoài lợi, có thể dùng dụng cụ đánh dấu chiều sâu thăm khám (hình minh hoạ), mỗi mặt (ngoài và trong) được đánh dấu vài điểm.

– Bước 2: Dùng lưỡi dao số 15 hoặc đao nha chu Kirkland, vùng kẽ răng có thể dùng dao Orban, có thể dùng lưỡi dao 12 và 11 để hỗ trợ.

Vị trí đặt lưỡi dao ở các điểm đánh dấu và hướng mũi dao về phía ria cắn hay mặt nhai sao cho tạo góc 45 độ với bề mặt răng (đường rạch chếch ngoài). Rạch từ phía gần đến phia xa hoặc từ phía xa đến phía ngoài và đi theo đường cong lượn với mặt cong hướng về phía thân răng, cong nhiều hay ít tùy thuộc rằng hàm hay răng cửa, các răng phía trước thì cong lõm nhiều hơn. Tách bỏ phần lợi đã cắt bỏ.

– Bước 3: Loại bỏ tổ chức hạt, cao răng và mảng bám trên bề mặt răng, làm sạch nhẵn bề mặt chân răng.
Ngoài các bước kỹ thuật như trên, nếu hình thể xương ổ răng quá dày ở vùng rìa xương ổ thì cần tạo hình xương ổ răng. Cần tạo rãnh lõm dọc ở vùng nhú lợi để tạo đường thoát cho thức ăn.

5. Cắt lợi bằng dao điện (Electro surgery)

– Ưu điểm: Khả năng cầm máu tốt hơn cắt bằng dao thường, dễ quan sát hơn.

– Nhược điểm: Không dùng được với người mang máy tạo nhịp tim. Khi lợi bị đốt tạo ra mùi khó chịu trong miệng, nếu dao điện chạm xương ổ răng có thể gây tổn thương xương làm giảm khối lượng xương ổ. Nếu điện cực (lưỡi dao điện) chạm vào xử măng sẽ làm cháy xê măng. Dùng dao điện chỉ giới hạn cho các phẫu thuật phần mềm như là cắt lợi phì đại, tạo hình lợi, cắt phanh niêm mạc, chích rạch ápxe.

– Kỹ thuật dùng dao điện để cắt lợi phì đại: Sau khi sát trùng và gây tê tại chỗ thì thực hiện tiếp các bước như sau: Bước đầu tiên sử dụng lưỡi dao điện hình kim, đánh dấu nhiều điểm dọc theo đường định cắt lợi. Bước thứ hai dùng lưỡi dao điện mỏng cắt theo những điểm đã đánh dấu, để tạo hình lợi nên cắt đường vát ngoài để tạo hình lợi.

– Dùng dao điện để điều trị ápxe nha chu: Dùng lưỡi dao điện hình kim để chích rạch, dao điện có ưu điểm đốt cháy lợi ở vị trí tiếp xúc nên vẫn để lại lỗ dẫn lưu. Chích ápxe bằng dao điện có ưu điểm không đau và không cần đặt dẫn lưu.

– Lành thương sau phẫu thuật cắt điện: Một số bác sĩ cho rằng lành thương sau phẫu thuật cắt lợi bằng dao điện không khác với lành thương sau phẫu thuật dùng lưỡi dao. Một số bác sĩ khác kết luận rằng quá trình lành thương tổ chức chậm hơn so với phẫu thuật bằng lưỡi dao, lợi bị co sau khi lảnh thương nhiều hơn so với phẫu thuật thường, có thể ảnh hưởng tiêu xương ổ. Nói chung thì với các phẫu thuật can thiệp lợi sát xương ổ không nên dùng dao điện vì có thể ảnh hưởng xương ổ răng.

6. Phẫu thuật cắt lợi bằng dao laser

Hiện nay ở Việt Nam dao lazer diode đã được sử dụng phổ biến với ưu điểm hầu như không chảy máu, nhìn rõ phẫu trường. Cơ chế của lazer là hoá lỏng mô mềm, lazer không có tác dụng trên mô cứng. Nhược điểm của dao lazer là khó kiểm soát độ dày của bờ lợi.

7. Tạo hình lợi (Gingivoplasty)

– Tạo hình lợi là cắt lợi (gingivectomy) nhưng có mục tiêu phục hồi hình thể tự nhiên.

– Cắt lợi với mục tiêu là loại bỏ túi quanh răng và cả mục tiêu tạo lại hình dáng của lợi. Vì vậy, việc tạo hình lợi trong cất lợi chỉ là một phần của kỹ thuật cắt lợi.

– Tạo hình lợi với mục tiêu duy nhất là tạo lại hình dáng lợi và đường viền lợi sinh lý khi không có túi quanh răng. Tạo hình lợi có thể được thực hiện bằng dao nha chu hoặc dao mổ bình thường và các mũi khoan kim cương ráp để làm thuôn bờ lợi và tạo ra các đường lõm ở vùng kẽ răng để làm dễ dàng trượt thức ăn, tránh sang chấn lợi.

– Trong một số các bệnh lợi và bệnh quanh răng gây ra các biến dạng ở lợi. Ví dụ như viêm lợi loét hoại tử có thể tạo ra các kẽ hở ở lợi và nhú lợi. Các biến dạng này ở lợi làm trở ngại sự di chuyển thức ăn và làm đọng các mảnh vụn thức ăn gây tích tụ mảng bám răng, vì vậy làm kéo dài và nặng thêm quá trình bệnh lý. Các trường hợp biến dạng lợi như vậy cần phải được tạo hình lợi.

Nguồn: Lâm sàng bệnh quanh răng và Implant Nha khoa tập 1 – NXB Giáo dục Việt Nam