Những điều bạn cần biết về thuốc lá điện tử và vaping

Trong thập kỷ qua, thuốc lá điện tử và vaping đã trở nên ngày càng phổ biến như một  thay thế tiềm năng cho các sản phẩm thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, ngày có ngày càng nhiều lo ngại về các rủi ro sức khỏe tiềm ẩn liên quan đến những sản phẩm này. Trong bài viết này, Vinmec sẽ cung cấp thông tin tổng quan về bằng chứng nghiên cứu mới nhất  về những rủi ro tiềm ẩn của thuốc lá điện tử và vaping.

Thuốc lá điện tử (E-cigarette). Nguồn ảnh: Johns Hopkins Medicine

1. Thuốc lá điện tử và vaping là gì?

E-cigarette, còn được gọi là thuốc lá điện tử hay e-cigs, là các sản phẩm  được cung cấp năng lượng bằng pin, chuyển đổi các chất gồm nicotine, hương liệu và các hóa chất khác từ dạng lỏng thành hơi.

Vaping là thuật ngữ miêu tả việc sử dụng thuốc lá điện tử và thuật ngữ này cũng có thể được sử dụng để mô tả quá trình hít hơi thuốc từ thiết bị này. Các thiết bị vaping có nhiều hình dạng và kích cỡ khác nhau, nhưng chúng thông thường bao gồm một pin, một bộ phận ngưng tụ và một hộp hoặc bình để chứa dung dịch thuốc (e-liquid).

Khi người dùng hít vào, pin cung cấp năng lượng cho bộ phận ngưng tụ, làm nóng e-liquid và chuyển đổi dung dịch này sang dạng hơi. Người sử dụng sau đó thở ra hơi trông giống như khói nhưng thực tế là một đám mây hơi nước.

Một số e-cigarette cũng có thiết lập điều chỉnh cho phép người dùng kiểm soát nhiệt độ và sức mạnh của hơi. Ngoài ra, một số thiết bị được thiết kế để được sử dụng với các dung dịch e-liquid không chứa nicotine, làm cho thuốc lá điện tử trở thành một lựa chọn tiềm năng và an toàn hơn so với thuốc lá truyền thống.

2. Thuốc lá điện tử và vaping có gây hại cho cơ thể không?

Có nhiều lo ngại về các nguy cơ tiềm ẩn về sức khỏe liên quan đến thuốc lá điện tử và vaping. Mặc dù những sản phẩm này thường được quảng cáo là thay thế an toàn hơn cho các sản phẩm thuốc lá truyền thống, nghiên cứu cho thấy chúng vẫn có thể gây ra những ảnh hưởng bất lợi đến cơ thể.

2.1 Tổn thương phổi

Một trong những rủi ro sức khỏe quan trọng nhất liên quan đến e-cigarette và vaping là tổn thương phổi. Một nghiên cứu được xuất bản trong tạp chí Tobacco Control năm 2020 phát hiện rằng việc sử dụng e-cigarette liên quan đến nguy gia tăng triệu chứng viêm phế quản mãn tính và các triệu chứng hô hấp khác. Nghiên cứu cũng phát hiện rằng việc sử dụng e-cigarette liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn đường hô hấp mãn tính (COPD).

Các báo cáo lâm sàng cũng đã nêu lên những nguy cơ tiềm tàng của e-cigarette và vaping. Năm 2019, Hội Phổi Hoa Kỳ đã phát hành một báo cáo xác định rằng e-cigarette không an toàn và có thể gây ra tổn thương phổi và bệnh phổi không hồi phục. Báo cáo đã nêu bật những nguy hiểm của diacetyl, một hợp chất thường được sử dụng trong e-liquid để tạo ra hương vị bơ, có liên quan đến bệnh phổi của những công nhân làm việc trong nhà máy sản xuất bắp rang bơ.

2.2. Tiềm ẩn khả năng gây nghiện

Một rủi ro tiềm ẩn khác của e-cigarette và vaping là nghiện. Các thiết bị e-cigarette và vaping thường chứa nồng độ nicotine cao – một chất gây nghiện mạnh. Một số nghiên cứu cho thấy rằng e-cigarette và vaping có thể còn gây nghiện hơn cả thuốc lá truyền thống, một phần vì chúng có thể giúp dung nạp nicotine vào cơ thể hiệu quả hơn.

2.3. Nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch

Một số nghiên cứu cho thấy vaping có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Một nghiên cứu khác được xuất bản trong Tạp chí Phòng ngừa Y khoa Hoa Kỳ năm 2021 phát hiện rằng việc sử dụng e-cigarette liên quan đến nguy cơ tăng các bệnh lý tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ và bệnh động mạch vành.

3. Nicotine và khả năng gây nghiện 

Nicotine là một chất gây nghiện mạnh có trong các sản phẩm thuốc lá, bao gồm cả điếu thuốc truyền thống và thuốc lá điện tử. Khi hít vào, nicotine nhanh chóng đi vào dòng tuần hoàn và kích thích giải phóng các hoạt chất, chẳng hạn như dopamine, một hormone giúp gia tăng cảm giác vui sướng và hạnh phúc.

Các thiết bị e-cigarette và vaping thường chứa nồng độ nicotine cao, làm tăng khả năng gây nghiện chất này. Ngoài việc chứa nồng độ nicotine cao, các sản phẩm này còn được thiết kế để cung cấp nicotine một cách hấp dẫn và thỏa mãn người sử dụng. Ví dụ, một số loại thuốc lá điện tử sử dụng các hương liệu và các thiết bị có thể được thiết kế để cung cấp nicotine theo cách mô phỏng chuyển động tay-đến-miệng của việc hút thuốc.

Theo thời gian, nghiện nicotine có thể có những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, bao gồm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và vấn đề về hô hấp. Nghiện nicotine cũng có thể làm cho việc ngừng sử dụng các sản phẩm thuốc lá trở nên khó khăn hơn.

4. Những tác hại của nicotine đối với thanh thiếu niên và vai trò của thuốc lá điện tử trong vấn nạn này

Nghiện nicotine đặc biệt đáng lo ngại đối với thanh thiếu niên. Nghiên cứu đã cho thấy rằng tiếp xúc với nicotine trong tuổi vị thành niên có thể gây ra ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển trí não, dẫn đến các thay đổi tâm lý, khả năng chú ý và kiểm soát mâu thuẫn.

Một cuộc khảo sát do Viện Nghiên cứu Về Chất Gây Nghiện Quốc gia (Hoa Kỳ) tiến hành vào năm 2020 đã phát hiện ra rằng hơn một trong năm học sinh trung học tại Hoa Kỳ cho biết đã sử dụng e-cigarette trong một tháng vừa qua.

E-cigarette và sản phẩm vaping thường được quảng cáo theo cách hấp dẫn đối với thanh thiếu niên với bao bì sặc sỡ và hương vị trái cây. Những quảng cáo này có thể khiến cho thuốc lá điện tử trở nên vô hại hoặc thậm chí là thú vị, góp phần vào sự phổ biến của chúng trong lứa tuổi thanh thiếu niên.

Hơn nữa, bởi vì e-cigarette và sản phẩm vaping là các sản phẩm tương đối mới, nhiều thanh thiếu niên có thể chưa hiểu đầy đủ về các rủi ro liên quan đến chúng, bao gồm các khả năng gây ra nghiện của nicotine và những tổn thương đến tim, phổi nói trên.

Các rủi ro tiềm ẩn của thuốc lá điện tử bao gồm nghiện nicotine, tổn thương tim phổi và các vấn đề sức khỏe khác. Mặc dù những sản phẩm này có thể có vẻ như là một lựa chọn ít nguy hiểm hơn so với thuốc lá truyền thống nhưng vẫn mang lại rủi ro sức khỏe đáng kể. Cần có nhiều nghiên cứu trong tương lai để hiểu rõ hơn về tác hại sức khỏe kéo dài của thuốc lá điện tử và vaping. Trong khi đó, cần có những quy định chặt chẽ nhằm để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, như hạn chế độ tuổi và đảm bảo rằng các sản phẩm này được đánh giá và ghi nhãn đúng cách. Ngoài ra, việc người dùng phải nhận thức được những rủi ro tiềm ẩn và có các biện pháp để bảo vệ sức khỏe, chẳng hạn như tránh sử dụng thuốc lá điện tử và sản phẩm vaping hoàn toàn hoặc chỉ sử dụng chúng như một phương tiện giúp bỏ thuốc lá truyền thống dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.