Bài viết này mục đích đánh giá và nói về cách bẻ cung môi trên lâm sàng đối với bệnh nhân điều trị khí cụ chỉnh nha tháo lắp, đồng thời đánh giá về cách điều chỉnh cung môi do vị trí cung môi ở mặt ngoài răng cửa có ảnh hưởng tới kiểu di chuyển răng. Cùng tìm hiểu về bài viết dưới đây.
1. Cách bẻ cung môi
- Đường kính dây:
- 0,9mm-1,0mm: dây thụ động, không tạo lực di chuyển.
- 0,8mm-0,9mm: dây tác động, dùng di chuyển răng.
- Thông thường có hai cách để bẻ cung môi dùng trong khí cụ tháo lắp:
- Bẻ cung đi theo mặt ngoài các răng trước, sau đó lần lượt bẻ các cung bù trừ bên phải và trái: dễ thực hiện hơn.
- Bẻ bắt đầu từ một bên và di chuyển dần về phía bên đối diện.
Cung môi bẻ theo cách thứ nhất:
- Cung ở mặt ngoài nhóm răng trước. Dùng tay uốn cong dây cung theo mặt ngoài các răng cửa giữa và răng cửa bên. Cung nằm trên mặt phẳng ngang tiếp giáp giữa 1/3 giữa và 1/3 bờ cắn răng cửa. Nếu cung răng không đều dặn, cung môi chỉ chạm phần răng nhô ra nhiều nhất. Đoạn cung này tránh gấp khúc, gãy góc.
- Cung bù trừ hình U: được đặt ở mặt ngoài của răng nanh hai bên. Bề ngang cung bù trừ khoảng 5mm và chiều cao cung là 6-8mm, nằm cao trên cổ răng nanh 2-3mm và cách niêm mạc 1,0- 1,5mm. Cung được thực hiện bằng cách bẻ vòng quanh đường vòng lớn nhất của mỏ tròn kềm 139. Mỏ kềm được đặt sao cho cung U bù trừ sẽ tiếp tục liền lạc với cung mặt ngoài các răng cửa. Nếu cần, sau khi bẻ cung U có thể điều chỉnh vị trí cho phù hợp. Nếu cần làm rộng chữ U, đặt phần mặt phẳng của kềm vào trong cung U. Nếu quá rộng, dùng kềm 3 mấu để thu hẹp lại. Cung U này không đưa quá ra phía mặt ngoài răng, cách mặt ngoài khoảng 1mm là vừa phải, cũng không được chạm hoặc đè lên niêm mạc nướu. Sau khi cung U nằm đúng ngay vị trí tiếp giáp giữa răng nanh và răng cối nhỏ thứ nhất, đánh dấu điểm bẻ dây đi trên mặt nhai nơi tiếp xúc giữa hai răng này, chú ý không gây vướng cộm khớp cắn vùng này. Bẻ dây hướng vào khẩu cái để làm chân cung môi. Nếu dây dài chạm răng đổi bên, khó làm việc nên cắt ngắn.
- Chân cung môi: được bẻ hở niêm mạc khẩu cái 0,5mm và có phần lưu nằm trong nền nhựa. Dùng kềm 3 mấu bẻ phần đuôi chân cung mỗi gập góc hoặc zíc zắc để lưu trong nền hàm. Bẻ cẩn thận để phần đuôi chân cung môi song song niêm mạc khẩu cái.
- Lưu ý, cung môi phải thụ động không được tạo lực ở bất kỳ răng nào trên mẫu hàm. Trên lâm sàng cung môi mới được điều chỉnh thêm để tạo lực trên răng mong muốn.
2. Cách điều chỉnh cung môi
Vị trí cung môi ở mặt ngoài răng cửa có ảnh hưởng tới kiểu di chuyển răng: Răng cửa có khuynh hướng nghiêng nhiều nếu cung môi gần về phía cạnh cắn, do tâm xoay của răng có liên quan đến vị trí đặt lực trên răng. Do đó cần lưu ý vị trí của cung môi lúc mới gắn khí cụ cũng như các lần điều chỉnh sau này.
Chủ động trong việc kiểm soát lực tác động của cung môi.
Tác động lực trên cung môi: ngay ở vị trí cung bù trừ U.
- Khi thu hẹp cung U, sẽ làm ngắn chiều dài cung môi và ngược lại, muốn tăng chiều dài cung môi thì nới rộng cung U.
- Thu hẹp cung môi bằng cách dùng kềm giữ phần cung U và dùng ngón tay đẩy cạnh gần của cung U. Vị trí cung môi ở vùng răng cửa theo chiều đứng sẽ di về hướng cạnh cắn, làm thay đổi vị trí tiếp xúc với răng cửa. Điều này thuận lợi chỉ khi răng cửa trên cắn chìa quá nhiều, do cung môi nằm gần cạnh cắn sẽ đỡ bị tuột về phía nướu.
- Cần bẻ dây thêm một lần nữa để cung môi nằm đúng vị trí mặt ngoài răng cửa. Cẩn thận khi bẻ nhiều lần vùng này vì dây cung sẽ dễ bị gãy.
- Cần bẻ thêm cung U nghiêng ngoài hoặc trong để không vướng mỗi má hay đè lên nướu răng.
Kiểm soát độ tăng lực của cung môi: bằng lực kế Correx hoặc thước kẹp. Tạo lỗ khoan ở phía trước nền hàm cho vị trí của thước kẹp. Khi đo khoảng cách từ lỗ khoan này đến vị trí cung môi ở trong miệng và khi tháo khí cụ, ta sẽ hình dung được khoảng tăng lực trên cung môi.
Nguồn tham khảo: Sách chỉnh hình răng mặt, khí cụ tháo lắp – Bộ môn Chỉnh hình răng mặt, Trường Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh
Leave a Reply