Hướng dẫn chăm sóc mắt ở người bệnh liệt VII ngoại biên

Chăm sóc mắt ở người bệnh liệt VII ngoại biên là cực kì cần thiết do tình trạng liệt cơ mặt có thể ảnh hưởng đến khả năng nhìn của mắt. Dưới đây là quy trình hướng dẫn chăm sóc mắt ở người bệnh liệt VII ngoại biên.

1. ĐẠI CƯƠNG

1.1. Liệt VII ngoại biên là gì

Liệt VII ngoại biên là tình trạng liệt cơ mặt, gây ra bởi tổn thương dây thần kinh VII ngoại biên. Đây là bệnh lý thần kinh thường gặp, nguyên nhân của tình trạng này có thể do:

• Do virus, do lạnh, u nền sọ, u cầu não, u góc cầu tiểu não.
• Do chấn thương: đụng giập, rạn, nứt xương đá.
• Do viêm nhiễm: viêm màng não, lao màng não, viêm xương đá, viêm tai cấp hoặc mạn tính, viêm đa rễ dây thần kinh, viêm tủy lan lên, tổn thương thân não.

1.2. Dấu hiệu lâm sàng của bệnh liệt VII ngoại vi

• Mắt nhắm không kín bên liệt (dấu hiệu Charles Bell).
• Mất hoặc mờ nếp nhăn trán bên liệt.
• Nhân trung lệch về bên lành.
• Mờ rãnh mũi, má bên liệt.
• Mép bên tổn thương xệ xuống.
• Không chúm miệng thổi hơi được.
• Nhe răng miệng lệch về bên lành.
• Mất phản xạ mũi – mi bên liệt.
• Có thể có rối loạn vị giác ở 2/3 trước lưỡi.

1.3. Tại sao bệnh nhân liệt VII ngoại vi phải chăm sóc mắt

Khi các cơ mặt bị liệt, người bệnh có thể gặp khó khăn khi nhắm, mở mắt hoặc khi thực hiện các hoạt động chuyển mắt.

Việc không thể đóng hoặc mở mắt đủ rộng có thể dẫn đến tình trạng giác mạc bị khô hoặc viêm kết mạc. Khó khăn khi di chuyển nhãn cầu có thể dẫn đến tình trạng mỏi mắt và đau đầu. Ngoài ra, việc mất vận động các cơ mặt cần thiết trong quá trình cử động mắt ở bệnh nhân liệt VII ngoại vi  cũng có thể gây ra các vấn đề khác như đau, chảy nước mắt và khó chịu.

Do vậy cần thực hiện quy trình chăm sóc người bệnh để dự phòng và tránh các các biến chứng có thể có như: loét giác mạc, di chứng co thắt cơ mặt… Hầu hết người bệnh liệt VII sẽ hồi phục trong vòng 3 – 5 tuần. Việc chăm sóc mắt cho người bệnh là hết sức quan trọng.

2. Chỉ định chăm sóc mắt

Liệt VII ngoại biên 1 bên hoặc 2 bên.

Các trường hợp tổn thương mắt khác có liên quan.

3. Chống chỉ định chăm sóc mắt

Không có chống chỉ định.

4. Chuẩn bị

4.1. Người thực hiện

01 điều dưỡng

4.2. Phương tiện, dụng cụ, thuốc

4.2.1. Dụng cụ vô khuẩn

Các dụng cụ vô khuẩn được sử dụng bao gồm:

• Gói chăm sóc (1 khay hạt đậu, 1 bát kền, gạc củ ấu, kìm Kocher, kẹp phẫu tích).
• Gạc miếng (dùng để băng mắt), bông cầu.

4.2.2. Dụng cụ khác

Các dụng cụ khác được sử dụng  bao gồm:

• Khay chữ nhật, băng dính, kéo.
• Khăn bông nhỏ.
• Găng tay.
• Túi nilon đựng gạc bẩn.

4.2.3. Thuốc và các dung dịch

Thuốc tra (nhỏ) mắt theo chỉ định.
Dung dịch Natriclorua 0,9%.
Dung dịch sát khuẩn tay nhanh.

4.3. Người bệnh

Điều dưỡng thực hiện quy trình: thăm hỏi người bệnh, giới thiệu tên, chức danh của mình.

Thông báo, giải thích cho người bệnh hoặc người nhà biết về kỹ thuật chăm sóc sắp làm.

4.4. Hồ sơ bệnh án

Hồ sơ bệnh án chăm sóc ở bệnh nhân liệt VII ngoại vi có kèm theo phiếu theo dõi và chăm sóc người bệnh.

5. Các bước tiến hành chăm sóc

5.1. Kiểm tra hồ sơ
5.2. Kiểm tra người bệnh

Các bước kiểm tra người bệnh

• Đối chiếu với hồ sơ bệnh án.
• Kiểm tra mạch, nhiệt độ, huyết áp.
• Nhận định tình trạng mắt của người bệnh.

5.3. Thực hiện kỹ thuật chăm sóc

Các bước thực hiện kỹ thuật bao gồm:

• Điều dưỡng rửa tay, đội mũ, đeo khẩu trang: thực hiện theo đúng quy trình kỹ thuật rửa tay, đội mũ, đeo găng.
• Mang dụng cụ đến bên giường người bệnh.
• Đặt người bệnh nằm ngửa, đầu cao 30 độ.
• Điều dưỡng sát khuẩn tay, mở gói dụng cụ, rót nước muối ra bát kền, đi găng.
• Dùng kẹp cặp bông cầu nhúng nước muối sinh lý vệ sinh mắt cho người bệnh, thấm khô bằng gạc củ ấu.
• Dùng khăn bông lau mặt cho người bệnh.
• Tra thuốc mắt cho người bệnh theo chỉ định.
• Dùng gạc miếng che mắt cho người bệnh rồi băng lại.
• Đặt người bệnh về tư thế thoải mái. Hướng dẫn người bệnh dùng ngón tay sạch để nhắm, mở mắt hàng ngày.
• Thu dọn dụng cụ, tháo bỏ găng tay, rửa tay.
• Ghi phiếu theo dõi và chăm sóc: (ngày giờ chăm sóc, tình trạng của người bệnh, các dung dịch đã dùng, tên điều dưỡng chăm sóc).

6. Theo dõi tình trạng người bệnh liệt VII ngoại vi sau quy trình chăm sóc

Theo dõi diễn biến của người bệnh thường xuyên sau mỗi lần chăm sóc và tra thuốc mắt.
Cần lưu ý tình trạng loét giác mạc hoặc giảm thị lực do khô mắt ở người bệnh.

Lưu ý: cần khuyên người bệnh

• Yên tâm điều trị, nên nghỉ ngơi và ăn uống đủ chất, chú ý sinh tố, trái cây.
• Để tránh khô mắt nên: Sử dụng nước mắt nhân tạo vào ban ngày và tra thuốc mỡ vào ban đêm.
• Tránh ngồi gần cửa sổ hoặc nằm phòng có điều hòa nhiệt độ.
• Đeo kính bảo vệ thường xuyên.
• Tránh nơi có nhiều bụi bẩn.

Chăm sóc mắt là một phần quan trọng trong việc quản lý tiến triển bệnh ở bệnh nhân liệt VII ngoại biên. Thực hiện chăm sóc tốt sẽ giúp bệnh nhân liệt VII bảo vệ sức khỏe và chức năng của mắt cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống.