Viêm tủy cắt ngang là quá trình viêm của một hoặc nhiều khoanh tủy liên tiếp, thường là đoạn tủy ngực, rối loạn chức năng các neuron thần kinh, các bó dẫn truyền vận động và cảm giác, thần kinh thực vật phía dưới nơi tổn thương. Bệnh biểu hiện liệt vận động, mất cảm giác dưới nơi tổn thương, rối loạn cơ tròn,… Hay gặp nhất ở 10-19 tuổi và 30-39 tuổi, đồng đều ở hai giới.

1.Nguyên nhân

1.1.Cấp tính

• Nhồi máu tủy
• Thuyên tắc do mảnh xơ sụn
• Chấn thương
• Đụng dập tủy
• Máu tụ trong tủy, ngoài màng cứng tủy

1.2.Bán cấp

• Bệnh viêm mất Myelin: Viêm não tủy cấp tính rải rác , xơ cứng rải rác, viêm tủy thị thần kinh.
• Sarcoidosis tủy sống
• Hội chứng cận ung thư ( ung thứ vú và ung thư phổi hay gặp nhất).
• Bệnh mô liên kết, bệnh hệ thống: SLE, Behcet, Sjogren.
• Nhiễm trùng: vi khuẩn ( giang mai, lao,…) và virus ( HSV, HIV,Enterovirus,…)
• Ký sinh trùng

1.3. Tiến triển mạn ( khởi phát cấp hoặc bán cấp)

• U mạch dạng hang
• Dò động tĩnh mạch màng cứng tủy
• Xơ cứng rải rác tiến triển liên tục tiên phát
• Sarcoidosis tủy sống
• Cận ung thư
• Nhiễm trùng : giang mai , lao, HTLV1, HIV
• U thần kinh đệm tiên phát tủy
• Ung thư di căn nội tủy hoặc ngoài tủy trong ống sống
• Thoái hóa cột sống, chấn thương gây bất thường cấu trúc tủy
• Di truyền:  Hạ liệt cứng, loạn sản chất trắng vỏ thượng thận,…
• Thiếu dinh dưỡng B12, đồng, vitamin E
• Ngộ độc B6, N2O, Metrothexat trong ống sống
• Xạ trị

1.4.Vô căn:  đã làm hết các thăm dò vẫn không tìm được nguyên nhân.

2. Phân loại

2.1.Phân loại theo tương quan giữa tổn thương tủy và thành phần chất xám bị tổn thương, mức độ tổn thương lan theo chiều dọc của tủy sống:

• Viêm tủy ngang bán phần: triệu chứng tổn thương bất đối xứng trên lâm sàng, tổn thương chỉ lan khoảng 1-2 thân đốt sống.
• Viêm tủy cắt ngang toàn phần: triệu chứng đối xứng trên lâm sàng. Liệt vận động, giảm cảm giác và thần kinh tự chủ gần như hoàn toàn.
• Viêm tủy cắt ngang lan rộng theo chiều dài (LETM): tổn thương gần hoàn toàn, chiếm hầu hết chu vi tủy, lan rộn từ 3 đốt sống trở lên.
• Viêm chất xám trung tâm tủy sông/ HC liệt mềm cấp tính (AFM): tổn thương neuron vận động dưới dẫn đến liệt, giảm trương lực cơ.

2.2.Phân loại theo nguyên nhân:

• Viêm tủy liên quan bệnh đặc hiệu (nhiễm trùng, qua trung gian miễn dịch,…)
• Viêm tủy cắt ngang vô căn

3.Triệu chứng của viêm tủy cắt ngang

-Triệu chứng tiến triển theo thời gian:

• tối cấp: dưới 12 giờ
• cấp/bán cấp: 1-21 ngày
• tiến triển mạn tính (triệu chứng tiến triển nặng lên sau 21 ngày)

-Vận động: Thiếu sót vận động thường tiến triển nhanh tùy thuộc vị trí tổn thương. Thường tổn thương đoạn tủy ngực. Giai đoạn đầu của bệnh thường liệt mềm, sau đó có hiện tượng tăng trương lực cơ do tổn thương chất trắng. Yếu liệt một hoặc hai chân tiến triển nhanh, có thể liệt hoàn toàn hai chân bệnh nhân không thể đi lại được. Nếu tổn thương xảy ra ở tủy cổ thì bệnh nhân có thể liệt cả 2 tay.

-Cảm giác: Rối loạn cảm giác điển hình hay gặp ở người bệnh là đau, dị cảm, tê bì, ngứa ran, lạnh hoặc nóng rát. Thường sẽ có ranh giới rối loạn cảm giác rõ.

• Cơn đau buốt có thể lan dọc xuống chân, tay hoặc xung quanh ngực, bụng của bạn. Các triệu chứng đau khác nhau tùy thuộc vào phần tủy sống của bạn bị ảnh hưởng.
• Tê bì, có thể cảm giác như kim châm, kiến bò ở tay chân và thân mình dưới đoạn tủy bị tổn thương.
• Người bệnh có thể thấy lạnh cóng hoặc nóng rát, đè nặng hay chèn ép,.. .Có thể có hiện tượng L’hermitte ( cảm giác điện giật lan dọc cột sống tới ngọn chi khi cúi cổ)

-Rối loạn cơ tròn, đại tiểu tiện không tự chủ, khó tiểu, táo bón.

-Rối loạn chức năng tình dục, một biến chứng thường gặp của viêm tủy cắt ngang. Nam giới gặp khó khăn trong việc cương cứng hoặc đạt cực khoái, phụ nữ có thể khó đạt cực khoái.

Rất khó để dự đoán diễn biến của viêm tủy cắt ngang. Tiên lượng và khả năng đáp ứng với điều trị của bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân, hội chứng và một phần do cách điều trị đúng và sớm. Bệnh tiến triển càng nhanh, tiên lượng càng nặng.

Hầu hết những người bị viêm tủy cắt ngang ít nhất có thể hồi phục một phần. Quá trình hồi phục có thể kéo dài từ 1 đến 3 tháng, hoặc lâu hơn. Người bệnh cần tiếp tục tập phục hồi chức năng. Nếu triệu chứng ban đầu xảy ra nhanh, kèm theo liệt hoàn toàn 2 chân thì tiên lượng hồi phục sẽ kém hơn. Chỉ khoảng 10-20 % bệnh nhân sẽ bị tái phát.

Để việc điều trị đạt được hiệu quả, việc phát hiện bệnh có vai trò rất quan trọng. Vì vậy, khi phát hiện cơ thể xuất hiện những biểu hiện lạ, bạn nên đến ngay cơ sở y tế uy tín để khám. Để đặt lịch khám tại bệnh viện VINMEC, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.