Tiêm ngoài màng cứng là kỹ thuật đưa thuốc vào khoang ngoài màng cứng vùng thắt lưng để điều trị các chứng đau rễ thần kinh thắt lưng- cùng. Đây là một kỹ thuật đơn giản và rất có hiệu quả trong nhiều trường hợp đau cấp tính. Tuy nhiên kỹ thuật này cũng có thể có các biến chứng nặng nề đòi hỏi phải thận trọng khi chỉ định và tiến hành thủ thuật.
1. Chỉ định
Các trường hợp đau rễ thần kinh vùng thắt lưng cùng.
2. Chống chỉ định
– Viêm, loét, nhiễm khuẩn vùng tiêm.
– Tổn thương nặng cột sống thắt lưng cùng: viêm đốt sống, ung thư đốt sống…
– Rối loạn đông máu, đang dùng thuốc chống đông.
– Các chống chỉ định liên quan đến thuốc: loét dạ dày tiến triển, chảy máu đường tiêu hóa, tiểu đường khó kiểm soát.
3. Chuẩn bị
3.1. Người thực hiện:
Một bác sỹ chuyên khoa TK, một điều dưỡng.
3.2. Phương tiện, dụng cụ, thuốc:
3.2.1. Phương tiện, dụng cụ
– Buồng tiêm vô khuẩn, giường tiêm, ghế cho thủ thuật viên.
– Bơm tiêm 5ml.
– Kim tiêm ngoài màng cứng, hoặc kim chọc dò dịch não tủy.
– Dụng cụ sát trùng, gạc vô trùng, băng dính.
– Phương tiện chống sốc.
3.2.2. Thuốc
Hydrocortison acetate 1- 3 ml; Depomedrol 40mg.
3.3. Người bệnh
– Được thăm khám lâm sàng và xem xét các chống chỉ định một cách thận trọng.
– Được giải thích rõ về thủ thuật.
4. Tiến hành
4.1. Tư thế người bệnh:
Nằm nghiêng ở trạng thái thư giãn, lưng quay ra ngoài sát thành giường, chân co vào ngực để làm cong giãn đoạn cột sống thắt lưng.
4.2. Vị trí chọc kim
Khoang liên đốt L5- S1.
4.3. Tiến hành kỹ thuật
– Sát khuẩn:
+ Bác sỹ rửa tay bằng dung dịch sát khuẩn, đeo găng vô trùng.
+ Điều dưỡng sát khuẩn vùng tiêm 2 lần bằng cồn Iôd, sau đó sát khuẩn lại lần 3 bằng cồn 70o.
– Chọn vị trí chọc kim: thầy thuốc dùng ngón cái bàn tay trái ấn dọc theo các mỏm gai vùng thắt lưng, xác định khoảng liên đốt L5- S1 (tương đương đường liên mào chậu).
– Chọc kim vào khoang ngoài màng cứng: thầy thuốc dùng tay phải cầm kim chọc dò, đưa nhanh kim qua da ở khoang liên đốt L5- S1 sau đó nhẹ nhàng đưa dần vào, sau khi qua dây chằng vàng sẽ có cảm giác kim bị hẫng, dừng lại, rút nòng kim nếu không có dịch chảy ra thì kiểm tra xem kim đã vào đúng vị trí ngoài màng cứng chưa.
– Kiểm tra kim đã đúng vị trí ngoài màng cứng.
– Bơm thuốc vào khoang ngoài màng cứng: Khi đã đảm bảo chắc chắn kim vào khoang ngoài màng cứng, bơm từ từ khoảng 3ml Hydrocortison acetate hoặc 40mg Depomedrol.
– Rút kim, ép cầm máu tại chỗ, sát khuẩn lại, dùng gạc vô khuẩn băng vết chọc.
– Để người bệnh nằm nghỉ khoảng 10- 15 phút trên giường.
– Không rửa nước vào vùng tiêm trong vòng 24 giờ, bóc băng gạc sau 24 giờ, tránh các động tác quá mạnh trong những ngày đầu sau điều trị.
5. Tai biến và xử trí
5.1. Trong lúc tiến hành thủ thuật
– Chọc vào khoang dưới nhện và đưa thuốc vào dịch não tủy. Thường không gây khó chịu cho người bệnh. Một số người bệnh có thể thấy tê bì hai chân hay bí tiểu tạm thời, cần để người bệnh nghỉ ngơi và giải thích để người bệnh yên tâm. Để tránh sai sót này cần rút nòng kim đợi xem dịch não tủy có chảy ra không trước khi bơm thuốc vào.
– Chảy máu tại chỗ tiêm: Dùng bông gạc ấn chặt trong 10 phút.
– Sốc: Có thể xảy ra do tâm lý người bệnh hoặc do tác động của thủ thuật. Xử trí theo phác đồ chống sốc, truyền dịch, ủ ấm.
5.2. Tai biến sau thủ thuật
– Nhiễm khuẩn gây viêm màng não mủ. Đây là một tai biến rất nghiêm trọng. Biểu hiện lâm sàng bằng sốt cao, các dấu hiệu cơ năng và thực thể của hội chứng màng não.
– Xử trí: Xét nghiệm dịch não tủy. Điều trị kháng sinh.
– Dự phòng: Tuân thủ tuyệt đối qui tắc vô trùng.
6. Ưu điểm của phương pháp tiêm ngoài màng cứng
Quy trình tiêm ngoài màng cứng là một phương pháp điều trị đau rễ thần kinh thắt lưng hiệu quả và có nhiều ưu điểm, bao gồm:
– Hiệu quả cao: Tiêm ngoài màng cứng là một phương pháp điều trị đau rễ thần kinh thắt lưng hiệu quả, giúp giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
– Tác dụng nhanh: Sau khi tiêm, thuốc sẽ nhanh chóng vào hệ thống tuần hoàn và tác động trực tiếp đến khu vực bị đau, giúp giảm đau nhanh chóng.
– Điều trị không cần phẫu thuật: Tiêm ngoài màng cứng là một phương pháp không cần phẫu thuật, giúp giảm thiểu rủi ro và chi phí liên quan đến phẫu thuật.
– Không yêu cầu nghỉ ngơi lâu dài: Sau khi tiêm, bệnh nhân có thể trở lại hoạt động bình thường ngay lập tức, không cần phải nghỉ ngơi lâu dài.
– An toàn: Tiêm ngoài màng cứng là một phương pháp an toàn khi được thực hiện bởi các chuyên gia y tế có kinh nghiệm và được theo dõi kỹ lưỡng.
7. Hạn chếcủa phương pháp tiêm ngoài màng cứng
Mặc dù quy trình tiêm ngoài màng cứng là một phương pháp điều trị đau rễ thần kinh thắt lưng rất hiệu quả, nhưng cũng có một số hạn chế nhất định, bao gồm:
– Nguy cơ nhiễm trùng: Tiêm ngoài màng cứng có thể gây ra nguy cơ nhiễm trùng nếu không được thực hiện đúng cách. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng và rủi ro sức khỏe.
– Đau và phản ứng phụ: Tiêm ngoài màng cứng có thể gây ra đau và phản ứng phụ như đau đầu, buồn nôn, sốt và đau lưng.
– Không phù hợp cho một số bệnh nhân: Tiêm ngoài màng cứng không phù hợp cho những bệnh nhân có vấn đề về tiểu đường, huyết áp cao, các vấn đề về máu hoặc dị ứng với thuốc gây tê.
– Cần được thực hiện bởi chuyên gia y tế có kinh nghiệm: Tiêm ngoài màng cứng là một phương pháp kỹ thuật y tế, cần được thực hiện bởi các chuyên gia y tế có kinh nghiệm và được đào tạo đầy đủ.
Do đó, việc áp dụng phương pháp tiêm ngoài màng cứng cần được đánh giá kỹ lưỡng và thực hiện dưới sự giám sát của các chuyên gia y tế có kinh nghiệm để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Nguồn tham khảo: Bộ Y tế
Leave a Reply