Nhiễm trùng nấm Candida là một căn bệnh rất phổ biến và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe con người. Tuy nhiên, chỉ mới đây, một giải pháp mới đã được phát triển để điều trị bệnh này với tên gọi Rezafungin.
1.Giới thiệu chung
Candida là nguyên nhân quan trọng nhất gây nhiễm nấm trên toàn thế giới. Ở Mỹ, Candida là nguyên nhân phổ biến thứ 4 gây nhiễm trùng máu. Có 17 loài khác nhau của Candida. Trong số đó, Candida albicans (C. albicans), C. glabrata, C. parapsilosis và C. tropicalis
là những loài phổ biến nhất. Theo nghiên cứu của nhóm tác giả Guillermo Garcia-Effron vào năm 2020 thống kê cho thấy có hơn 1 tỷ người bị nhiễm nấm trên toàn thế giới, trong đó ước tính có 11,5 triệu người bị nhiễm nấm Candida xâm lấn nghiêm trọng và hơn 1,5 triệu người tử vong vì căn bệnh này mỗi năm
Nhiễm nấm Candida xâm lấn là một bệnh nhiễm trùng do nấm men (một loại nấm) có tên là Candida gây ra. Không giống như nhiễm trùng Candida ở miệng và cổ họng hoặc nhiễm trùng nấm men ở âm đạo chỉ khu trú ở 1 bộ phận cơ thể. Nhiễm trùng Candida xâm lấn (Candidemia xâm lấn) là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến máu, tim, não, mắt, xương, hoặc các bộ phận khác của cơ thể. Candida thường sống bên trong cơ thể (miệng, cổ họng, ruột, da và âm đạo) mà không gây ra bất kỳ vấn đề nào. Tuy nhiên, ở một số bệnh nhân có nguy cơ, Candida có thể xâm nhập vào máu (Candidemia) hoặc các cơ quan nội tạng và gây nhiễm trùng
Các đối tượng có nguy cơ cao bị nhiễm nấm Candida: (1) Nhập viện đặc biệt trong ICU thời gian dài (2) Hệ thống miễn dịch suy yếu (HIV, ung thư, hóa trị,…) (3) Đái tháo đường (4) Đang sử dụng Corticosteroid (5) Phẫu thuật vùng bụng (6) Bị bỏng nặng (7) Đang sử dụng kháng sinh (8) Bệnh thận cần lọc máu (9) Trẻ sơ sinh nhẹ cân
Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Candidemia phụ thuộc vào vị trí nhiễm trùng. Tuy nhiên khi Candida xâm nhập vào máu sẽ có những triệu chứng chung như sau: sốt, ớn lạnh, phát ban, suy nhược, mệt mỏi toàn thân, huyết áp thấp, đau cơ, thay đổi thị lực hoặc nhiễm trùng mắt, đau đầu, suy giảm thần kinh, đau bụng
Candida được chẩn đoán bằng cách lấy mẫu máu làm xét nghiệm. Chẩn đoán được thực hiện bằng cách phát hiện kháng nguyên của Candida trong máu
Vì nhiễm trùng huyết có thể gây căn bệnh nghiêm trọng, đe dọa tính mạng nên việc điều trị thường bắt đầu khi nghi ngờ nhiễm trùng. Mặc dù nhiễm nấm Candida ở bề mặt niêm mạc (miệng, thực quản) thường dễ điều trị nhưng đối với điều trị nhiễm nấm Candida huyết gặp nhiều khó khăn đặc biệt khi có dấu hiệu xâm lấn qua các cơ quan khác (mắt, não hoặc thận). Một số loại thuốc được sử dụng điều trị nhiễm trùng Candida bao gồm: Fluconazole, Amphotericin B, nhóm thuốc Echinocandin (Anidulafungin, Caspofungin, Micafungin,…), Voriconazole. Lựa chọn loại thuốc chống nấm để sử dụng phụ thuốc vào mức độ bệnh hoặc loài Candida có khả năng gây nhiễm trùng
2.Một vài thông tin về nhóm thuốc Echinocandin
Có rất nhiều nhóm thuốc khác nhau hoạt động với vai trò chất ức chế tổng hợp β-Glucan trong cấu tạo của nấm bao gồm: Lipopeptide (gồm các Pneumocandin và Echinocandin), Glycolipid (gồm các Papulocandin) và Triterpenoid (gồm thuốc Ibrexafungerp). Trong đó hiện nay chỉ có 3 thuốc thuộc nhóm thuốc Echinocandin đang được sử dụng lâm sàng trong điều trị nhiễm nấm Candida. 3 loại thuốc Echinocandin được FDA chấp thuận là các dẫn xuất bán tổng hợp của các sản phẩm tự nhiên thuộc thế hệ đầu tiên. Năm 1974, hợp chất giống echinocandin đầu tiên được phân lập từ Aspergillus nidulans var. echinulatus với tên gọi Echinocandin B và trở thành tiền chất cho thuốc Anidulafungin. Sau đó 15 năm, Pneumocandin được phân lập từ Lophium arboricola trở thành tiền chất cho Caspofungin. Vào năm 1990, tiền chất của Micafungin đã được phân lập từ Coleophoma empetri. Rezafungin là thành viên mới nhất của nhóm thuốc Echinocandin và là thành viên đầu tiên của thế hệ thuốc chống nấm thứ hai
3.Tổng quan về thuốc Rezafungin trong điều trị nhiễm nấm Candida xâm lấn
Rezafungin dạng tiêm được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt sử dụng trong điều trị nhiễm nấm Candida xâm lấn ở những người có ít hoặc không có lựa chọn điều trị thay thế nào. Rezafungin là lựa chọn điều trị mới đầu tiên được phê duyệt cho những người bị nhiễm nấm máu và nhiễm nấm candida xâm lấn trong hơn một thập kỷ. Nó hiện đang được nghiên cứu để ngăn ngừa các bệnh nấm xâm lấn ở những người trải qua cấy ghép máu và tủy dị sinh. Việc chấp thuận được thông qua dựa trên kết quả dữ liệu lấy từ nghiên cứu thử nghiệm ReSTORE giai đoạn 3 và dữ liệu hỗ trợ từ thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 STRIVE. Sau tiến trình thử nghiệm, kết quả nghiên cứu lâm sàng đối với Rezafungin dạng tiêm đã đáp ứng các tiêu chí được đề ra khi so sánh với Caspofungin.
3.1 Nhóm dược lý và chỉ định sử dụng
Rezafungin được biết đến với biệt dược Rezzayo là một loại thuốc chống nấm thuộc nhóm thuốc Echinocandin và được chỉ định sử dụng ở những những bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên, những người bị hạn chế hoặc không có lựa chọn thay thế nào để điều trị bệnh nhiễm trùng huyết và nhiễm nấm Candida xâm lấn
3.2 Cơ chế hoạt động
Rezafungin là thuốc chống nấm thuộc nhóm Echinocandin, đóng vai trò ức chế phức hợp enzyme tổng hợp 1,3-β-D-glucan có trong thành tế bào của nấm. Vì 1,3-β-D-glucan là thành phần thiết yếu của thành tế bào nấm nên giúp phá vỡ thành tế bào của các loài nấm thuộc Candida spp. Do ở các loài động vật có vú không có sự tổng hợp β-1-3-glucan nên thuốc được chứng minh hoạt động đặc hiệu đối với nấm
3.3 Dược động học
Hấp thu: khi dùng liều 50mg (gấp 0,125 lần liều nạp tối đa được khuyến cáo) đến 400mg, Cmax và AUC tăng theo liều. Ở những bệnh nhân bị nhiễm nấm máu và nhiễm nấm candida xâm lấn được cho liều khởi đầu 400mg, sau đó giảm liều 200mg mỗi tuần 1 lần, Cmax và AUC lần lượt 19,2 mcg/mL và 827 mcg⋅h/mL
Phân bố: Rezafungin có thể tích phân bố (Vd) là 67L và liên kết với protein cao. Sự gắn kết với protein tăng từ 87,5% lên 93,6% ở bệnh nhân và từ 95,6% lên >98,6% ở người trưởng thành khỏe mạnh
Chuyển hóa: Rezafungin được chuyển hóa bằng cách hydroxyl hóa chuỗi bên terphenyl, pentyl ether, để tạo thành ba đồng phân chất chuyển hóa hydroxyl hóa: 2′-, 3′-, hoặc 4′-hydroxy pentyl Rezafungin. Rezafungin không được chuyển hóa ở gan
Thải trừ: Rezafungin được thải trừ chủ yếu qua phân với thời gian bán thải (T1/2) là 152 giờ và độ thanh thải là 0,35L/giờ
3.4 Tác dụng phụ
Rezzayo có thể gây các tác dụng phụ thường gặp: hạ Kali máu, tiêu chảy, thiếu máu, buồn nôn, nôn mửa, hạ đường huyết, đau bụng, táo bón và các tác dụng nghiêm trọng bao gồm: phản ứng quá mẫn (nổi mề đay, khó thở, sưng mặt), phản ứng liên quan đến truyền dịch (đỏ bừng mặt, nổi mề đay, buồn nôn, tức ngực), phản ứng nhạy cảm ánh sáng (phát ban,…)
3.5 Chống chỉ định
Rezzayo chống chỉ định sử dụng ở ở những bệnh nhân đã biết quá mẫn cảm với Rezafungin hoặc các Echinocandin khác
4.Ưu điểm của Rezafungin so với các Echinocandin thế hệ đầu tiên
Echinocandin thế hệ thứ nhất có chung một số vấn đề về dược lý. Chúng có khả năng hấp thụ qua đường uống kém và thời gian bán hủy trung bình là 14 giờ, do đó bắt buộc phải tiêm tĩnh mạch hàng ngày. Những loại thuốc này cũng có chung các vấn đề về tính không ổn định như dễ bị phân hủy bởi nhiệt và nước do đó gây khó khăn khi bảo quản. Rezafungin được phát triển để khắc phục nhiều vấn đề về dược lý lẫn độ ổn định. Dù cấu trúc tương tự nhưng Ornithine C5 trong cấu trúc của Anidulafungin được thay thế bằng Ether aminal choline làm tăng tính ổn định và độ hòa tan
Leave a Reply