Dây chằng chéo sau (DCCS) cùng với dây chằng chéo trước (DCCT) là thành phần quan trọng trong sự đảm bảo vững chắc về mặt động học theo chiều trước sau của khớp gối. Tổn thương DCCS ít gặp hơn nhiều so với tổn thương DCCT. Tỷ lệ đứt DCCS thay đổi từ 1- 44% các trường hợp chấn thương khớp gối cấp tính tùy thuộc vào quần thể nghiên cứu. Thông qua bài viết, chúng tôi sẽ trình bày về giải phẫu dây chằng đùi – sụn chêm (Đ-SC), cấp máu và chi phối thần kinh của DCCS
Nhóm tác giả: PGS. TS Đinh Ngọc Sơn, BS CKII Vũ Trường Thịnh
Ngày phát hành: 30/03/2022
1.Giải phẫu dây chằng đùi – sụn chêm
Dây chằng Đ-SC trước (còn gọi là dây chàng Humphrey) chạy xiên từ bờ dưới diện bám đùi của DCCS ra sau và xuống dưới, đến bám ở sừng sau của sụn chêm ngoài nên nó có vị trí nông nhất khi nhìn vào khớp gối từ phía trước ra sau ở tư thế gối gấp 90 độ. Diện bám đùi của dây chằng Đ-SC trước nằm ngay sát diện sụn khớp của lồi cầu xương đùi, tương ứng vị trí 10 giờ ớ gối trái và 2 giờ ở khớp gối phải, trong tư thế gối gấp 90 độ. Các bó sợi của dây chằng Đ-SC trước hòa lẫn với các bó sợi của DCCS ớ diện bám đùi của dây chằng. Dây chằng Đ-SC trước đến bám tận ở sừng sau của sụn chêm ngoài. Ớ khớp gối bình thường, rất khó có thể quan sát thấy diện bám tận của dây chằng này. Có thể quan sát thấy diện bám tận cùa dây chằng này sau khi cát bó DCCT và làm cho mâm chày bán trật ra trước. Quan sát khớp gốii qua Dây chẳng Đ-SC sau (còn gọi !à dây chẳng Wirsberg) trải dài từ mặt trong của diện gian lồi cầu đùi đến sừng sau của sụn chêm ngoài. Diện bám đùi của dây chằng Đ-SC sau bám gần phần trên của diện bám đùi của BST của DCCS nên nó nằm nông hơn so với DCCS nếu nhìn vào khớp gối từ phía sau. Không giống như dây chằng Đ-SC trước, diện bám đùi của dây chằng Đ-SC sau nằm cách biệt với DCCS nên không ó sự hòa lan giữa các bó sợi của dây chằng này với các bó sợi của DCCS. Diện bám đùi của dây chằng Đ-SC sau nằm ở phía sau trên bờ sau của diện bám đùi của DCCS. Điều này có nghĩa là, diện bám đùi của dây chằng Đ- sc sau nằm rất sâu trong diện gian lồi cầu xương đùi nếu nội soi có thể nhận thay các bó sợi của dây chằng Đ-SC trước chạy theo hướng hơi nghiêng, đối lập với phương thẳng đứng của các bó sợi của DCCsT nhìn từ ngõ vào phía trước và rất khó quan sát bởi nó bị che khuất bởi DCCS. Để xác định được sự có mặt của dây chằng Đ-SC sau, cần xác định diện bám của nó trực tiếp vào sừng sau cùa sụn chêm ngoài.
Không phải tất cả các khớp gối đều có đầy đủ hai dây chằng Đ-SC. Tuy nhiên, khi có mặt của cả hai dây chẳng này, chúng sẽ ôm DCCS ở phía trước và phía sau. Bới vì đầu dưới của dây chằng Đ-SC đến bám ở sừng sau của sụn chêm ngoài nên trong nhiều trường hợp có tổn thương DCCS mà dây chằng Đ-SC vần còn nguyên vẹn. Cấu trúc này hoạt động như một nẹp trợ đờ giúp DCCS ở nguyên vị trí để phục hồi sau chấn thương và có ý nghĩa quan trọng trong việc chỉ định điều trị bảo tồn trong trường hợp tổn thương DCCS đơn thuần.
Một nghiên cứu giải phẫu của đây chằng Đ-SC được thực hiện trên 1200 khớp gối ghi nhận, khoảng 93% khớp gối có ít nhất một trong hai dây chằng Đ-SC và khoảng 50% khớp gối có đồng thời cả hai dây chằng [27].
Dây chàng Đ-SC’ là một cấu trúc có nhiều tùy biến và khi cỏ mặt, kích thước của dây chằng cũng rất thay đối. Dây chằng Đ-SC chịu được sức căng trung bình khoảng 300 N, tương đương với sức cáng trung bình của BST của DCCS. Do dây chằng Đ-SC có hướng xiên từ sừng sau sụn chêm ngoài đến mái của diện gian lồi cầu xương đùi nên nó có vai trò chống lại sự di lệch ra sau của mâm chày so với xương đùi. Chức năng này của dây chẳng Đ-SC ngày càng được chứng minh rõ ràng trong những nghiên cứu cơ sinh học gần đây [2].
2. Cấp máu và chi phối thần kinh của DCCS
Động mạch kheo cho 5 nhánh bên đen cấp máu cho khớp gối: động mạch gối trên trong, động mạch gối trứơc ngoài, động mạch gối dưới trong, động mạch gối dưới ngoài và động mạch gối giữa. Động mạch gối giữa chạy xuyên qua bao khớp phía sau của khớp gối đến cấp máu cho các dây chằng chéo, bao hoạt dịch và bao khớp phía sau. Màng hoạt dịch khớp gối đến bao phú DCCS là nguồn cấp máu chính cho DCCS. Ngoài ra phần ba dưới của DCCS còn nhận cấp máu từ các nhánh bao khớp của động mạch gối dưới và của động mạch khoeo.
DCCS và bao hoạt dịch của nó nhận chi phối thần kinh từ đám rối khoeo. Đám rối này được cấu thành từ thần kinh khớp gối sau (là một nhánh của thần kinh chày sau) và nhánh tận của thần kinh bịt. cấu trúc giống thể Golgi quan sát thấy ờ gần điểm bám của dây chằng, dưới bao hoạt dịch, đuợc cho rằng là các thụ thể cảm nhận chức năng của khớp gối. Các nghiên cứu của Hirasawa và cs, Katonis và cs, và Kennedy và cs ghi nhận các hạt Ruffíni (thụ thế cảm nhận áp lực), hạt DCCS không chi ảnh hưởng đến cơ sinh học của khớp gối mà còn gửi những tín hiệu hướng tâm tác động đến hệ thần kinh trung ương của người bệnh [29], ước đoán. Hơn nữa, tuổi tác cũng là một yếu tố có vai trò quan trọng ảnh hường đến sức căng của dây chằng.
Leave a Reply