COVID-19 là bệnh truyền nhiễm do virus SARS-CoV-2 gây ra. Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị bệnh nhân COVID- 19. Có nhiều thắc mắc về vấn đề có được dùng thuốc corticoid (corticosteroid) cho bệnh nhân COVID-19 không? Dưới đây là một số chỉ định dùng thuốc corticoid cho bệnh nhân COVID-19 được Bộ Y tế khuyến cáo.
1. Tác dụng của thuốc corticoid đối với bệnh nhân COVID-19
Thuốc corticoid toàn thân là một loại thuốc chủ yếu được sử dụng để giảm viêm và ức chế hệ miễn dịch trong các trường hợp bệnh lý về viêm. Trong điều trị bệnh COVID-19, corticoid toàn thân đã được sử dụng để giảm tình trạng viêm phổi và giảm tỷ lệ tử vong.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sử dụng corticoid toàn thân có hiệu quả trong điều trị COVID-19 ở những bệnh nhân nặng. Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc sử dụng corticoid toàn thân đối với bệnh nhân COVID-19 nặng đã giảm tỷ lệ tử vong và tăng tỷ lệ phục hồi so với nhóm không sử dụng corticoid.
Tuy nhiên, việc sử dụng corticoid toàn thân cũng có những tác dụng phụ như tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, đường huyết tăng và ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch. Do đó, quyết định sử dụng corticoid toàn thân cho bệnh nhân COVID-19 nên được đưa ra dựa trên tình trạng bệnh và theo chỉ định của bác sĩ điều trị.
2. Chỉ định
* Không sử dụng các thuốc corticosteroids toàn thân thường quy cho viêm đường hô hấp trên, trừ khi có những chỉ định khác.
* Khuyến cáo sử dụng corticosteroid toàn thân (đường tiêm, uống) trong những trường hợp sau:
a) Bệnh nhân mắc COVID-19 mức độ vừa, nặng hoặc nguy kịch theo mục 3, 4, 5 phần IV mục phân loại các mức độ lâm sàng
b) Hội chứng viêm hệ thống ở trẻ em liên quan tới COVID-19 (Multisytem Inflammatory Syndrome in Children- MIS-C)
c) Những trường hợp covid-19 có bệnh nền cần đang điều trị bằng corticosteroid phải tiếp tục điều trị bệnh nền bằng corticosteroid
3. Thuốc và liều lượng
3.1. Bệnh nhân mắc COVID-19 mức độ vừa, nặng hoặc nguy kịch:
– Ưu tiên sử dụng DEXAMETHASONE
– Thời gian sử dụng: tối thiểu tới 7-10 ngày
– Cần theo dõi sát glucose máu và các tác dụng bất lợi khác của thuốc trong thời gian sử dụng corticosteroid và có các biện pháp xử lý phù hợp.
* Dexamethasone
– Liều lượng:
+ Người lớn: tối thiểu 6 mg, 1 lần/ngày có thể tăng liều lên 10-12mg/ngày tùy theo mức độ nặng trên lâm sàng.
+ Trẻ em: 0.15 mg/kg/lần (tối đa 6 mg), 1 lần/ngày
– Đường dùng: tiêm tĩnh mạch hoặc đường uống
Nếu không có sẵn Dexamethasone, có thể sử dụng các loại steroid thay thế với liều lượng tương đương như sau:
* Hydrocortisone (dạng tiêm bắp/tiêm tĩnh mạch; viên)
– Liều lượng:
+ Người lớn: 50 mg/lần, 3 lần/ngày cách 8 giờ, hoặc 100 mg/lần, 2 lần/ngày, cách 12 giờ, tiêm tĩnh mạch
+ Trẻ em: 0.5 mg/kg/lần, 2 lần/ngày cách 12 giờ (tối đa 150 mg/ngày)
– Đường dùng: tiêm tĩnh mạch hoặc uống
* Methylprednisolone
– Liều lượng:
+ Người lớn: 16 mg/lần, 2 lần/ngày cách 12 giờ
+ Trẻ em: 0.8 mg/kg/lần, 2 lần/ngày cách 12 giờ (tối đa 32 mg/ngày)
– Đường dùng: tiêm tĩnh mạch hoặc uống
* Prednisolone
– Liều lượng:
+ Người lớn: 40 mg/lần, 1 lần/ngày,
+ Trẻ em: 1 mg/kg/lần (tối đa 40 mg), 1 lần/ngày
– Đường dùng: uống
3.2. Hội chứng viêm hệ thống liên quan tới COVID-19 ở trẻ em (Multisytem Inflammatory Syndrome in Children- MIS-C)
– Steroid được chỉ định cùng với IVIG và các biện pháp điều trị hỗ trợ khác
– Thuốc sử dụng: methylprednisolone, prednisolone, prednisone
– Đường dùng: tiêm tĩnh mạch, uống
* Liều lượng và cách sử dụng:
– Thể nhẹ-vừa: (không có suy hô hấp, suy tuần hoàn): Methylprednisolone hoặc prednisolone 2 mg/kg/ngày (tối đa 40-60 mg/ngày), chia thành 2-3 lần, cách 8-12h, giảm dần liều và ngừng thuốc trong 2-3 tuần
– Thể nặng- nguy kịch: (có suy hô hấp, suy tuần hoàn)
– Liều tấn công: Methylprednisolone 10-30 mg/ngày, từ 1-3 ngày. Sau đó dùng prednisolone liều 2 mg/kg/ngày (tối đa 40-60 mg/ngày).
+ Giảm dần liều và ngừng trong thời gian 2-3 tuần (thể nặng), và 6-8 tuần (với thể nguy kịch).
+ Giảm liều và ngừng thuốc theo diễn biến lâm sàng của từng bệnh nhân
3.3. Những trường hợp COVID-19 có bệnh nền đang điều trị bằng corticosteroid cần tiếp tục điều trị bệnh nền bằng corticosteroid toàn thân
Loại corticosteroid, liều lượng, và cách sử dụng duy trì theo tình trạng bệnh nền đã có.
4. Tác dụng phụ thường gặp của corticoid toàn thân
Corticoid toàn thân là một loại thuốc được sử dụng để giảm viêm và giảm đau trong nhiều bệnh lý khác nhau, nhưng nó cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ thường gặp, bao gồm:
- Tăng cân và tích nước: Corticoid toàn thân có thể làm tăng lượng mỡ và nước tích tụ trong cơ thể, gây ra tăng cân.
- Tăng huyết áp: Corticoid toàn thân có thể làm tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ.
- Tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường: Corticoid toàn thân có thể làm tăng đường huyết và tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
- Suy giảm miễn dịch: Corticoid toàn thân có thể ức chế hệ miễn dịch của cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và bệnh lý khác.
- Rối loạn giấc ngủ: Corticoid toàn thân có thể gây ra rối loạn giấc ngủ, như khó ngủ, mất ngủ.
- Nổi mề đay và phản ứng dị ứng: Một số người có thể phản ứng dị ứng với corticoid toàn thân, gây ra các triệu chứng như nổi mề đay, ngứa và khó thở.
Tóm lại, quyết định sử dụng corticoid cho bệnh nhân COVID-19 nên được đưa ra dựa trên tình trạng mắc COVID-19. Bệnh nhân không nên tự ý sử dụng corticoid mà phải điều trị theo sự hướng dẫn của bác sĩ.
Nguồn tham khảo: Bộ Y tế
Leave a Reply