Bệnh trĩ: Phân loại, nguyên nhân, triệu chứng, điều trị

Bệnh trĩ được tạo thành do giãn quá mức đám rối tĩnh mạch trĩ đệm ở vùng hậu môn, gây hiện tượng chảy máu, khối lòi ngoài hậu môn, gây đau. Khoảng 25-40% dân số bị trĩ. Táo bón kéo dài, hay đứng nhiều, ngồi lâu là những yếu tố thường gặp nhất trong bệnh trĩ.

1. Phân loại bệnh trĩ:

Bệnh trĩ có thể chia thành hai loại: trĩ nội và trĩ ngoại.

1.1. Trĩ nội

Trĩ nội là sự giãn nở của các tĩnh mạch ở phần trong của đường hậu môn. Các triệu chứng thường gặp bao gồm chảy máu khi đại tiện, đau đớn, ngứa ngáy và khó chịu. Trĩ nội có thể tự rút lại sau một thời gian hoặc cần phải được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.

1.2. Trĩ ngoại

Trĩ ngoại là sự giãn nở của các tĩnh mạch ở vùng da quanh hậu môn. Triệu chứng chủ yếu là đau, sưng và ngứa ngáy. Trĩ ngoại thường không tự rút lại và cần được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.

2. Nguyên nhân của bệnh trĩ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh trĩ, bao gồm:

Táo bón kéo dài: Khi đại tiện, áp lực lên các tĩnh mạch trong đường hậu môn gây sự giãn nở và có nguy cơ thủng ruột.
Tiếp xúc với chất kích thích: Chất kích thích trong thức ăn, rượu, cà phê, gia vị nóng có thể gây kích ứng và làm giãn nở các tĩnh mạch.
Mang thai: Áp lực từ thai nhi và sự thay đổi nội tiết tố có thể làm giãn nở các tĩnh mạch trong đường hậu môn.
Nâng vật nặng: Nâng vật nặng không đúng cách có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch và gây bệnh trĩ.
Tuổi tác: Khi tuổi tác tăng, các tĩnh mạch trong đường hậu môn dễ bị giãn nở và có nguy cơ thủng ruột.

3. Triệu chứng của bệnh trĩ

Các triệu chứng của bệnh trĩ bao gồm:

Đau đớn và khó chịu khi đại tiện.
Chảy máu đỏ tươi không đau khi đại tiện.
Ngứa ngáy và cảm giác khó chịu ở vùng hậu môn.
Sưng và đỏ ở vùng hậu môn.
Cảm giác có vật lạ trong đường hậu môn sau khi đại tiện.

4. Điều trị và thuốc liên quan

4.1. Điều trị không thuốc

Chỉnh lại chế độ ăn uống: Tăng cường khẩu phần rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để giúp phân dễ dàng đi qua đường ruột.

=> Làm như vậy để làm mềm phân và tăng số lượng, điều này sẽ giúp bệnh nhân tránh việc phải rặn nhiều có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng bệnh trĩ hiện có.

Uống đủ nước: Uống từ 6-8 cốc nước mỗi ngày giúp phân mềm hơn và giảm áp lực lên đường hậu môn khi đại tiện.
Vệ sinh cá nhân: Vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ và nhẹ nhàng sau mỗi lần đại tiện.
Tập thể dục: Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường tuần hoàn máu và giảm nguy cơ táo bón.

4.2. Điều trị bằng thuốc

4.2.1. Thuốc uống

Thuốc giảm đau và chống viêm: Paracetamol, Ibuprofen giúp giảm đau và chống viêm trong trường hợp trĩ không quá nặng.
Thuốc nhuận tràng: Như Lactulose, Bisacodyl giúp giảm táo bón và nhẹ nhàng đẩy phân ra ngoài.
Đơn thuốc tham khảo:

Daflon 500mg x 2 lần/ngày.

Nếu đang có trĩ cấp, chảy máu thì dùng 6 viên/ngày trong 4 ngày đầu; sau đó 4 viên/ngày trong 3 ngày, sau đó duy trì 2 viên/ngày. Hoặc có thể dùng Ginkor Fort: 1 viên x 2 lần/ngày; nếu đang có trĩ cấp thì uống gấpđôi.
Nếu nhà thuốc không có các thuốc này thì có thể thay thế bằng các thuốc từ dược liệu như Cao diếp cá, cao Artiso, Rutin-C…

Thuốc bôi lidocain 2-5%.

– Dùng để giảm đau ngứa, kích thích. Có thể thay bằng các thuốc khác như pramoxin, benzocain 5% hoặc các thuốc bôi khác dùng cho trĩ.

Sorbitol 5g x 2 lần/ngày.

– Sử dụng nếu có táo bón kéo dài. Tránh dùng nhóm nhuận tràng kích thích.

PVP Iodine 10%: Rửa để phòng nguy cơ nhiễm trùng.

4.2.2. Thuốc bôi và hỗ trợ điều trị

Thuốc giảm đau và chống viêm bôi: Như Hydrocortisone, Lidocaine giúp giảm đau, ngứa và chống viêm ở vùng hậu môn.
Thuốc làm mềm phân: Như dầu khoáng, glycerin giúp làm mềm phân và giảm áp lực lên đường hậu môn khi đại tiện.

4.2.3. Điều trị nội soi và phẫu thuật

Phương pháp điều trị nội soi: Kỹ thuật chẽo buộc, đốt điện hoặc bơm hóa chất giúp co lại các tĩnh mạch giãn nở và loại bỏ trĩ.
Phẫu thuật: Nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, có thể cần phẫu thuật để cắt bỏ hoặc rách các tĩnh mạch giãn nở.

5. Tương tác thuốc và cảnh báo

Khi sử dụng thuốc điều trị trĩ, bệnh nhân cần lưu ý các tương tác thuốc và cảnh báo sau:

Thuốc giảm đau và chống viêm (như Ibuprofen) có thể tương tác với thuốc kháng đông (như Warfarin), gây tăng nguy cơ chảy máu.
Thuốc nhuận tràng có thể giảm hấp thu một số thuốc khác, do đó cần phải uống cách nhau ít nhất 2 giờ.
Không sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm bôi (như Hydrocortisone) trong thời gian dài, vì có thể gây mỏng da và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Không sử dụng thuốc làm mềm phân (như dầu khoáng) trong thời gian dài, vì có thể làm giảm hấp thu một số vitamin và khoáng chất.
Nếu bệnh nhân mang thai hoặc cho con bú, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thuốc nào để điều trị trĩ.

Kết luận

Bệnh trĩ là một bệnh lý rất phổ biến, đặc biệt ở những người trưởng thành. Bệnh trĩ xảy ra khi các tĩnh mạch trực tràng bị phồng lên và giãn ra, gây ra sự tràn dịch và sưng tấy. Các triệu chứng của bệnh trĩ có thể gồm đau, ngứa, chảy máu, và đau khi đi ngoài.
Nguyên nhân của bệnh trĩ có thể bao gồm tình trạng táo bón, thừa cân, thai kỳ, và ngồi lâu. Điều trị bệnh trĩ có thể bao gồm thay đổi lối sống, ăn uống lành mạnh, sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm, và nếu cần, phẫu thuật.
Tuy nhiên, việc ngăn ngừa bệnh trĩ là tốt nhất. Để ngăn ngừa bệnh trĩ, bệnh nhân nên duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, uống đủ nước, vận động thường xuyên, và tránh ngồi quá lâu. Nếu bệnh nhân có triệu chứng của bệnh trĩ, hãy tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ để được khám và điều trị sớm.

Nguồn tham khảo:

– Bài giảng ngoại khoa – Trường Đại học Kỹ thuật Y – Dược Đà Nẵng