Kỹ thuật thử cơ bằng tay và ứng dụng lâm sàng

Thử cơ bằng tay (Mannual Muscle Testing) là phương pháp đánh giá một cách khách quan khả năng của người bệnh điều khiển một cơ hay một nhóm cơ hoạt động.

1. Những điều cần thiết khi thử cơ bằng tay

Phải có kiến thức về giải phẫu học cả về mô tả lẫn chức năng của hệ vận động.
Đặt tư thế khởi đầu đúng.
Chú ý giữ vững từng phần cơ thể hoặc chi thể (để tránh cử động thay thế)
Biết rõ các điểm sờ của các cơ thử nghiệm.
Nhận biết được hiện tượng thay thế của một cơ hay nhóm cơ khác đối với cơ đang thử nghiệm.
Biết đúng vị trí và cách trợ giúp hay đề kháng bằng tay đối với cơ được thử.
Có khả năng giải thích và hướng dẫn người bệnh để đạt được sự hợp tác tối đa.
Ghi chép tầm hoạt động bị giới hạn do co rút hay co cứng.

2. Mục đích của thử cơ bằng tay

Làm cơ sở cho việc tái rèn luyện cơ và lượng giá sự tiến triển trong tập luyện cơ.
Chẩn đoán tình trạng cơ
Làm cơ sở trong chỉ định điều trị (luyện tập, nẹp, phẫu thuật chỉnh hình,…)

3. Các nguyên tắc của kỹ thuật thử cơ bằng tay

3.1 Tư thế người bệnh

Trong mọi thử nghiệm người bệnh cần đặt ở tư thế thoải mái nhất và dễ thực hiện thao tác chính xác. Tư thế người bệnh tuỳ thuộc vào nhu cầu khám một cơ hay một nhóm cơ và ở bậc thử cơ.
Ở mỗi tư thế nên khám một loạt các cơ cần khám để tránh bắt người bệnh phải thay đổi nhiều tư thế trong khi khám vì vừa mất thời giờ vừa gây mệt người bệnh.

3.2. Vị trí của kỹ thuật viên

Khi thử cơ kỹ thuật viên (KTV) cần chọn vị thế có lợi nhất để thực hiện được thao tác như tạo sức đề kháng cố định, trợ giúp người bệnh hoặc sờ nắn co cơ khi cơ co rất yếu, đồng thời quan sát người bệnh.

4. Kỹ thuật thử cơ bằng tay

Thử cơ kháng trọng lực suốt tầm vận động.
Nhận xét:
- Ở người bình thường khi thực hiện co một cơ hoặc một nhóm cơ nào đó sẽ tạo ra cử động chi thể từ vị trí khởi đầu đến cuối tầm, sự vận động này thắng được trọng lực chi thể, thắng sức cản bên ngoài.
- Ở người yếu hơn chỉ thấy được trọng lực của phần chi đó, nếu yếu hơn nữa thì chỉ thực hiện được động tác khi loại bỏ trọng lực của chi thể.
- Yếu hơn nữa, bệnh nhân chỉ vận động tầm nhỏ hoặc chỉ có biểu hiện căng gân.
- Nếu bệnh nhân bị liệt hoàn toàn, khi thử cơ không có dấu hiệu co cơ.

5. Các bước tiến hành

Giải thích cho bệnh nhân về các yêu cầu của kỹ thuật
Đặt bệnh nhân tư thế thích hợp
Nâng đỡ chi thể ở đầu gần và/hoặc phần xa
Hướng dẫn bệnh nhân co cơ chủ động cơ cần đánh giá
Nhìn, sờ sự co cơ, hoặc tạo kháng trở nếu cần thiết
So sánh với bên lành
Đánh giá theo bảng

6. Hệ thống bậc cơ

Có nhiều hệ thống bậc cơ được đề xuất. Để đơn giản sử dụng thử cơ bằng số, được chia từ 0 – 5 và được quy định như sau:
Bậc 0: không có sự co cơ.
Bậc 1: (rất yếu) co cơ nhẹ, có thể sờ thấy nhưng không tạo cử động.
Bậc 2: (yếu) cử động hết tầm độ nhưng không kháng được trọng lực.
Bậc 3: (khá) cử động hết tầm độ đối trọng lực.
Bậc 4,5: (tốt) cử động hết tầm độ đối trọng lực và sức đề kháng tối đa ở cuối tầm độ.

dang-ngon-ut-bac-4 — Dạng ngón út: bậc 4

Trong trường hợp sức cơ không đủ để xếp vào mức của một bậc trên nhưng lại lớn hơn mức của bậc dưới kế tiếp thì dùng phương pháp xác định bằng cách ghi thêm dấu (+) hoặc (-) theo quy ước.

10 nhóm cơ thường được thử trên lâm sàng (để đánh giá khoanh tủy)

Cơ	Vận động	Khoanh tuỷ
Nhị đầu cánh tay	Gập khuỷu	C5
Duỗi cổ tay quay	Duỗi cổ tay	C6
Tam đầu cánh tay	Duỗi khuỷu	C7
Gập các ngón sâu	Gập các ngón	C8
Dạng ngón út	Dạng ngón út	T1
Thắt lưng-chậu	Gập háng	L2
Tứ đầu đùi	Duỗi gối	L3
Chày trước	Gập mu bàn chân	L4
Duỗi ngón chân cái dài	Duỗi ngón chân cái	L5
Bụng chân	Gập lòng bàn chân	S1

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang sử dụng phương pháp ghi điện cơ và tốc độ dẫn truyền thần kinh trong chẩn đoán các bất thường về thần kinh và cơ. Kỹ thuật này được thực hiện bởi đội ngũ y bác sĩ được đào tạo bài bản ở trong nước cũng như ở quốc tế, giàu chuyên môn và kinh nghiệm; với sự hỗ trợ của trang thiết bị hiện đại, tiên tiến; chất lượng dịch vụ y tế chuyên nghiệp.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.